Probleemoplosser

  Mangaan tekort
Het blad van de plant wordt geel, maar opmerkelijk is dat het vanuit de toppen (het jongste blad) kleurt. Meestal is de oorzaak hiervan een tekort aan mangaan (Mn), wat te vinden is in diverse meststoffen. Ook in bananenschillen zit vaak mangaan, je zou een aftreksel in water kunnen gebruiken om aan de plant te geven bij kleine tekorten.

  Zure bodem
Planten die graag op kalkrijke (alkalische) grond staan kunnen in een zure bodem weinig of geen voedingsstoffen meer opnemen. Controleer de zuurtegraad van de bodem met een PH-meter. Als de bodem te zuur is strooi dan kalk om de bodem alkalisch te maken voor planten die graag op een kalkrijke bodem staan.

  Droge grond
Op een droge grond, vooral bij zanderige grondsoorten, wordt de opname van onder andere mangaan bij planten wel eens geremd. Hierdoor kunnen de zelfde verschijnselen ontstaan als bij een mangaan tekort, ook al is er voldoende mangaan aanwezig in de bodem. Het is belangrijk om voor voldoende vocht in de bodem te zorgen om een gebrek te voorkomen. Bij een tekort aan mangaan bij de plant, ligt de oorzaak zelden in een gebrek aan mangaan in de bodem. Meestal is de oorzaak elders te vinden.

  Stikstof tekort
Het blad van de plant wordt geel, maar vooral van onder af (het oudste blad). Dit is vaak een direct gevolg van een tekort aan stikstof (N van NPK). Stikstof is belangrijk voor het kleuren van het blad en voor de algehele groei en ontwikkeling van blad en steel. Geef de plant een stikstofrijke mestvoeding, bijvoorbeeld bloedmeel. Oud blad zal niet meer herstellen maar het probleem wordt nu wel verholpen.

  Zure bodem
Planten die graag op kalkrijke (alkalische) grond staan kunnen in een zure bodem weinig of geen voedingsstoffen meer opnemen. Controleer de zuurtegraad van de bodem met een PH-meter. Als de bodem te zuur is strooi dan kalk om de bodem alkalisch te maken voor planten die graag op een kalkrijke bodem staan.

  Natte grond
Wanneer de wortels van de plant geen zuurstof krijgen, bijvoorbeeld omdat de bodem is ondergelopen (te nat), kan een de plant tekenen vertonen van een stikstoftekort. Zelfs wanneer er in de bodem voldoende stikstof aanwezig is, want de oorzaak ligt dan niet bij een gebrek aan stikstof. De oorzaak ligt in dit geval bij het niet kunnen opnemen van stikstof uit de bodem.

  Magnesium tekort
Vooral het oudere blad van de plant wordt geel, maar de bladnerf blijft opvallend groen. Dit is waarschijnlijk een tekort aan magnesium (Mg). Geef de plant een magnesiumrijke mestvoeding om het probleem te verhelpen. Eventueel aangetast blad zal niet meer herstellen, maar nieuw blad blijft wel mooi groen.

  Zure bodem
Planten die graag op kalkrijke (alkalische) grond staan kunnen in een zure bodem weinig of geen voedingsstoffen meer opnemen. Controleer de zuurtegraad van de bodem met een PH-meter. Als de bodem te zuur is strooi dan kalk om de bodem alkalisch te maken voor planten die graag op een kalkrijke bodem staan.

  Fosfor tekort
Wanneer planten een tekort hebben aan fosfor (P van NPK) zal het blad -meestal aan de onderzijde maar soms ook bovenop- een paars/blauw-achtige kleur krijgen. Een tekort aan fosfor bij je plant is meestal weer aan te vullen door een fosfaat meststof aan de plant te geven.

  Zure bodem
Planten die graag op kalkrijke (alkalische) grond staan kunnen in een zure bodem weinig of geen voedingsstoffen meer opnemen. Controleer de zuurtegraad van de bodem met een PH-meter. Als de bodem te zuur is strooi dan kalk om de bodem alkalisch te maken voor planten die graag op een kalkrijke bodem staan.

  Harde grond
Sommige planten groeien slecht op harde grondsoorten zoals kleigrond. Dit kan de oorzaak zijn van een fosfor tekort bij de plant, omdat de plant fosfor moeilijk kan opnemen uit een harde bodem. Je kunt de bodem proberen te verdunnen met brekerzand of door het toevoegen van compost. Het is aan te raden om -als dat mogelijk is- de plant uit te graven en de kluit voorzichtig los te maken. Bewerk daarna de bodem en zet de plant er opnieuw in.

  Bloedblaarluis
De bloedblaarluis is één van de honderden luizensoorten die leven op het blad van diverse planten. Vrijwel alle luizensoorten bijten zich in het blad vast en infecteren zo de plant en het blad aan de plant. Zo ook de bloedblaarluis. Dat is meestal te zien in de vorm van een rode waas over het blad dat aan de plant zit, ook op plekken waar geen luizen te zien zijn. De bloedblaarluis is niet erg nardnekkig. Je kunt alle soorten luizen bestrijden op een natuurlijke manier, door het uitzetten van Adalia larven. Dat zijn larven van lieveheersbeestjes. Er is ook een biologisch bestrijdingsmiddel dat je kunt inzetten tegen alle soorten luizen.

  Natuurlijk verschijnsel
Bij sommige planten krijgt het blad van nature een rode waas. Vooral bij bosbessen wordt dit verschijnsel vaak gezien. Het jonge blad krijgt een rode waas en kleurt later alsnog helder groen. In dit geval is er niets om je zorgen over te maken, maar je kunt de bodem controleren om er zeker van te zijn. Soms is de bodem te zuur of te alkalisch voor een plantensoort. Het blad zal dan ook verkleuren, maar dit is waarschijnlijk niet de oorzaak in de meeste gevallen.

  Krulziekte
Rood en krullend zijn beiden duidelijke signalen van krulziekte. De ziekte komt vooral voor bij fruitbomen zoals peren en pruimen, maar in het bijzonder op perzik en nectarine boompjes. De krulziekte is niet natuurlijk te bestrijden. Wanneer de ziekte eenmaal zichtbaar is kan je er niets meer tegen doen. Wel kunnen aangetaste blaadjes (bij kleine boompjes) zo veel mogelijk worden weggeplukt. Nieuw blad zal minder snel geinfecteerd raken.

  Bloedblarluis
De bloedblaarluis infecteert het blad door erin te bijten en speeksel af te scheiden. Als reactie verschijnen er rode bultjes op het blad. Het blad kan ook een rode waas krijgen op plekken waar geen luizen te zien zijn. De bloedblaarluis is niet erg hardnekkig en kan makkelijk worden bestreden. Bijvoorbeeld door lieveheersbeestjes of de larven hiervan (Adalia larven) uit te zetten op de delen van de plant waar veel luizen zitten. Er is een biologisch bestrijdingsmiddel dat effectief is tegen alle soorten luizen.

  Zonnebrand
Sommige planten krijgen sneller last van zonnebrand dan anderen. Het blad kleurt bleekbruin en ziet er schraal en droog uit. Dit herstelt niet meer en is een direct gevolg van een sterke zon op het blad. Ook andere delen, zoals vruchten, kunnen last krijgen van zonnebrand. Om dit te voorkomen zorg je in het vroege voorjaar voor bescherming tegen de hete zon, de zon in het voorjaar kan opeens erg sterk zijn. Zorg óók voor beschutting op het heetst van de dag. Vooral komkommerachtigen en planten die erop lijken krijgen er snel last van (zij hebben dun blad). Met name jonge zaailingen zijn erg kwetsbaar en gevoelig voor zonnebrand. Zorg voor beschutting op het heetst van de dag. Voor je planten buiten of in de kas uitplant, laat ze eerst wennen door ze af te harden. Zet ze eerst een paar uurtjes buiten in de zon, na enkele dagen een paar uurtjes langer, tot ze dag en nacht buiten kunnen blijven staan.

  Niet langer nodig
Verdord bruin blad is meestal een teken dat de plant het blad niet langer nodig heeft. Je ziet het aan bomen in de herfst, aardbeienplantjes in de winter en het vroege voorjaar (vóór het opnieuw uitlopen) en diverse andere planten. Wanneer de hele plant bruin en verdord blad krijgt na het uitplanten, in het midden van het voorjaar of de zomer, dan is er waarschijnlijk iets anders aan de hand.

  Te weinig water
Bij langdurig te weinig water zal de plant vanzelf blad laten vallen. Het blad kleurt soms eerst bruin voor het van de plant af valt. Dit gebeurd bij sommige planten sneller dan anderen. Het blad zal eerst slap gaan hangen, waaraan je kunt zien dat je water moet geven. Binnen enkele dagen herstelt de plant volledig als je dan toch weer water geeft.

  Verkeerde omgeving
Wanneer planten in een verkeerde omgeving staan, bijvoorbeeld wanneer het langdurig veel te warm is, dan zal de plant soms verdord blad krijgen. Dit begint vaak met een paar blaadjes. Wanneer niets aan het probleem wordt gedaan zal meer blad gaan verdorren. Zorg voor een goede omgeving voor je planten om in te groeien, een omgeving die past bij wat de plant verlangt.

  Te weinig licht
Te weinig licht kan ook de oorzaak zijn van verdord blad. Verdorring is eigenlijk niets meer dan het volledig opdrogen van het blad, tot het punt dat dit onherstelbaar is. Wanneer de plant geen energie heeft om water door blad en steel te pompen zal het blad, dat als functie heeft om water op te slaan en te verdampen, afsterven. Water verdampt dan nog wel uit het blad, maar wordt niet meer opnieuw aangevuld.

  Borium tekort
Een tekort aan borium is altijd het gevolg van een (langdurig) tekort aan andere voedingsstoffen. Mogelijk zijn de juiste voedingsstoffen niet aanwezig in de bodem, of worden de wortels belemmerd in de opname. Het blad kleurt verdroogd bruin vanaf de randen, vanuit de toppen en op de meest onmogelijke plekken midden in de plant. In sommige gevallen kleurt het blad zelfs zo donkerbruin dat het bijna zwart lijkt. Wanneer een tekort aan borium wordt waargenomen is het altijd te laat, het blad zal niet meer herstellen. Een borium tekort is te voorkomen door altijd voldoende voedingsstoffen te geven, maar ook door voor de juiste bodem te zorgen. De bodem is belangrijk voor de wortelgroei en het wel of niet kunnen opnemen van voedingsstoffen.

  Schimmelinfectie
Vooral fruitbomen kunnen last krijgen van schimmelinfecties waarbij het blad volledig donkerbruin kleurt, of zelfs helemaal zwart. Er is in dit geval weinig wat je eraan kunt doen. Wel kan je dit voorkomen door altijd goed voor je fruitboom te zorgen. Geef je fruitboom de juiste voedingsstoffen en zet deze op de juiste plek, in de juiste grondsoort. Zo versterk je de weerstand van de plant en zorg je dat deze het altijd naar de zin heeft. Geef niet te veel water, hiermee bevorder je het ontstaan van schimmels.

  Ongedierte
Door sommige soorten ongedierte kan het blad van een plant gaan samenkrimpen, als reactie op een infectie door het insect of omdat het insect de blaadjes als "nest" gebruikt. Soms zijn dit spinnensoorten maar het kunnen ook luizensoorten zijn. Met een mengsel van water en (groene/natuurlijke) zeep worden luizen en diverse andere insecten bestreden, maar bij grote plagen is dit niet effectief. Door natuurlijke vijanden zoals mezen en musjes naar de tuin te lokken, zorg je dat de luizen worden opgegeten door de liefhebbers. Een van de grootste bestrijders zijn lieveheersbeestjes en larven hiervan. Ook is er een biologisch bestrijdingsmiddel tegen luizen en andere insecten. Knip in ieder geval het samengevouwen blad bij de steel weg en gooi het in de vuilnisbak (niet op de composthoop).

  Te weinig water
Sommige planten laten het blad omkrullen bij een tekort aan water. Door het blad om te krullen stopt de verdamping van vocht, wat via het blad van de plant gebeurd. Controleer daarom of de plant voldoende water heeft gekregen of dat de bodem misschien is uitgedroogd.

  Wortelbeschadiging
Bij beschadiging aan de wortels kunnen bladeren van planten slap gaan hangen, maar in een enkel geval kan het blad in plaats daarvan ook omkrullen. Meestal herstelt dit zich vanzelf weer. Zo lang het blad niet slap gaat hangen is er weinig om je zorgen over te maken.

  Sterke bemesting
Bij sommige planten, zoals tomaten, kan het blad naar beneden omkrullen wanneer de bodem erg sterk is bemest vóór de aanplant. Het blad draait naar beneden om en dit houd enige tijd aan. Na enkele weken zal het effect vaak verminderen en hoef je niets te doen. Een te sterk bemeste bodem is alleen te voorkomen. Door koolgewassen te planten (dit zijn grootverbruikers) zorg je dat de voedingsstoffen sterk verminderen in de bodem.

  Ongedierte
Bobbels op het blad kunnen ontstaan door luizen zoals de bloedblaarluis. Zij infecteren het blad door zich erin vast te bijten, waardoor een reactie in de plant ontstaat die bobbels op het blad doet ontstaan. Luizen zijn weg te krijgen met een mengsel van water en zeep, maar bij grote plagen is dit niet zo effectief meer. Er is een biologisch bestrijdingsmiddel dat goed helpt tegen luizen en andere insecten. Nog beter is om natuurlijke vijanden naar de tuin te lokken, zoals lieveheersbeestjes en de larven hiervan. Zij eten namelijk erg graag alle soorten luizen.

  Schimmelinfectie
Sommige schimmels zorgen voor een infectie bij planten, waardoor bobbels op het blad worden aangemaakt als reactie. Een voorbeeld van een schimmel die dit veroorzaakt is de krulziekte, vooral berucht bij perzikken en andere kwetsbare fruitbomen. Veel schimmelinfecties zijn te voorkomen door een 100% natuurlijk, biologisch bestrijdingsmiddel over planten te spuiten. Dit middel bestaat voor 100% uit kruidenextracten. Tegen de krulziekte is niets te doen wanneer de infectie zichtbaar is. Ook is de krulziekte momenteel alleen met een chemisch middel te voorkomen, welke wij uiteraard niet aan zullen bieden.

  Kleine insecten
Diverse kleine insecten eten soms het blad van planten. Bij kleine gaatjes in sommige bladeren hoef je in principe niets te doen, de schade is te klein om merkbare gevolgen te hebben voor je plant en de opbrengst. Je kunt veel insecten bij planten voorkomen door combinatieteelt toe te passen, sommige planten verjagen bepaalde insecten. Bekijk in de zaaikalender welke combinaties het goed doen per plant!

  Slakken
Slakken kunnen een grote plaag vormen in de moestuin. Meestal zorgen ze voor relatief beperkte (kleine) gaten in bladeren, maar slakken kunnen ook voor grotere schade zorgen. Bijvoorbeeld wanneer zij het blad van jonge plantjes eten, waardoor jonge plantjes niet goed verder kunnen groeien. Ook eten slakken vaak jonge, net opgekomen zaailingen op. Opeens is een jong plantje dan verdwenen of staat er alleen nog een steeltje overeind. Slakken kan je op afstand houden door versnipperde eierschalen, gebroken schelpjes en scherpe steentjes rondom planten te leggen. Daar gaan slakken niet graag overheen. Ook koperen randjes rondom potten en bakken houden slakken vaak op afstand. Er is een biologisch bestrijdingsmiddel om van slakken af te komen.

  Insecten
Sommige insecten, zoals bijvoorbeeld kevers, zorgen voor schade aan planten. Zij eten van het blad en andere delen van planten. Je kunt de toegankelijkheid voor insecten beperken door fijnmazig insectengaas rondom kwetsbare planten te plaatsen. Door gebruik te maken van combinatieteelt kan je veel verschillende insecten verjagen met geuren van kruiden waar zij niet van houden. Bekijk in de zaaikalender welke combinaties van planten elkaar versterken en bepaalde insecten mogelijk op afstand houden. Hiermee voorkom je aantasting door bepaalde insecten. Ook kan een biologisch bestrijdingsmiddel helpen om van insecten af te komen.

  Rupsen
Controleer het aangetaste blad, er zitten waarschijnlijk rupsen in en om het blad. Rupsen zijn nogal ongewenst in de moestuin, ze kunnen in korte tijd hele struiken kaalvreten. Ze zijn er in verschillende kleuren, waaronder ook bruin, maar vaak hebben rupsen een schutkleur (groen) en verstoppen ze zich onder de bladeren. Je kunt de komst van rupsen vroegtijdig beperken door eventuele eitjes die je op en onder het blad ziet direct te verwijderen. De eitjes zijn vaak geel, maar kunnen ook bruin of andere kleuren hebben. De eitjes zijn afkomstig van vlinders. Door fijnmazige netten en insectengaas rondom planten te plaatsen, voorkom je dat vlinders bij je planten kunnen komen en daar eitjes op afscheiden. Eenmaal rupsen op de plant, dan kom je er bijna niet meer van af tot de plant kaal is of de rupsen zijn ontpopt tot vlinders. Wel is er een natuurlijk bestrijdingsmiddel om van rupsen af te komen.

  Witte vlieg
De witte vlieg komt af op droge plekjes waar planten te vinden zijn. Wanneer het blad gedurende een langere periode erg droog blijft zal de witte vlieg zich daar makkelijker vestigen. Sommige vogels (onder andere de mees) houden van insecten, waaronder de witte vlieg, en eten deze graag van de plant af. Er wordt wel eens een mengsel van water met (groene/natuurlijke) zeep gebruikt tegen luizen van alle soorten. Het gebruiken van een biologisch bestrijdingsmiddel helpt ook vaak tegen diverse soorten luizen.

  Wolluis
De wolluis is een luizensoort. Wanneer deze op het blad zit lijkt het of er een grijs stof-achtig spul op het blad zit. De wolluis is lastig te bestrijden, maar met een stevige straal koud water kan je de luizen en eitjes vaak van de plant wegspoelen. Met name kruidachtige planten worden slachtoffer van wolluis. Het gebruiken van een biologisch bestrijdingsmiddel helpt vaak tegen diverse soorten luizen.

  Bladluis
De bladluis is er in veel verschillende soorten. Ze kunnen zwart zijn, maar ook (licht doorzichtig) groen of bruin. Bladluis kan worden bestreden met een mengsel van water en (groene/natuurlijke) zeep, al is dit bij grote plagen niet altijd erg effectief. Een ander middel is brandnetelgier, wat best eenvoudig te maken is: een mengsel van water met brandnetels dat enorm kan gaan stinken. Sproei dit over en om de planten heen om luizen en andere ongewenste insecten op afstand te houden. Ook het gebruiken van een biologisch bestrijdingsmiddel helpt tegen diverse soorten luizen.

  Rupsen
Rupsen zijn afkomstig van vlinders of motten. Deze leggen eitjes op en onder het blad van een plant. Wanneer de eitjes uitkomen ontstaan er rupsen, welke de plant volledig kaal kunnen vreten. Rupsenvraat kan hardnekkig zijn en in een korte tijd kan je plant kaal worden. Je kunt rupsen voorkomen door een fijnmazig insectengaas of net rondom kwetsbare planten te plaatsen. Zorg dat de bladeren het net niet raken, anders kunnen vlinders alsnog eitjes afscheiden door het net heen. Een natuurlijk bestrijdingsmiddel helpt tegen alle rupsen en is onschadelijk voor bijtjes.

  Slakken
Slakken zijn een van de meest beruchte beestjes in de moestuin, omdat zij het blad van je planten op kunnen eten. Ze gaan in kroppen sla zitten die je liever voor je eigen maaltijd had gehouden, en ze eten jonge zaailingen op terwijl jij zit te berekenen hoe lang het duurt voor je kunt gaan oogsten. Slakken zijn gelukkig makkelijk op afstand te houden. Strooi versnipperde eierschalen, schelpjes, scherpe steentjes en dergelijke rond de plant. Slakken gaan daar niet erg graag overheen. Koperen randjes rondom potten en bakken houden slakken ook wel eens op afstand. Er is ook een biologisch bestrijdingsmiddel dat je kunt gebruiken tegen slakken.

  Kevers
Kevers zijn er in veel verschillende soorten en maten, waarvan de meesten geen kwaad kunnen. Er zijn echter een paar kevers waar je voor moet oppassen, zoals de lapsnuitkever. Zij eten namelijk verschillende planten die je liever voor jezelf had gehouden. Daarnaast zijn veel van deze kevers ook 's nachts actief waardoor je ze niet direct ziet. Veel kevers zijn te voorkomen door aaltjes over de bodem uit te strooien. Aaltjes zijn kleine parasieten die de larven van verschillende kevers binnendringen en doen sterven. Zo komen de kevers voorlopig niet meer terug in de moestuin.

  Insecten eitjes
Eitjes van insecten zijn vaak geel, maar ze kunnen ook bruin of een andere kleur zijn. Wanneer de eitjes uitkomen en wat het exact is, dat is lastig te zeggen. Ze lijken namelijk allemaal heel erg op elkaar. Vaak zijn het eitjes van vlinders. Wanneer de eitjes dan uitkomen ontstaan er rupsen die het blad van de plant volledig weg kunnen eten in korte tijd. Je kunt de eitjes dus het beste gewoon wegwrijven of het blad plukken en ergens ver weg in de natuur weggooien. Het kunnen ook eitjes van het lieveheersbeestje zijn en dan zou je ze juist willen houden, maar het is lastig te bepalen waarvan de eitjes zijn. Ook diverse andere insecten leggen eitjes op bladeren.

  Meeldauw
Meeldauw is een wit, poederachtige schimmel en één van de meest voorkomende schimmelinfectie bij planten. Onder andere aalbessen, druiven, komkommers en meloenen zijn er gevoelig voor. Ook sommige andere planten kunnen last krijgen van meeldauw. Echte meeldauw zit boven op het blad en valse meeldauw zit er onder. Beide soorten zijn te bestrijden met een biologisch bestrijdingsmiddel dat voor 100% gemaakt is van kruidenextracten. Je kunt het ook proberen met een mengsel van water en melk, al blijkt dit in de praktijk vaak veel minder effectief te zijn.

  Overige schimmels
Ook andere schimmels kunnen zich laten zien op bladeren van planten. Meestal is dit het gevolg van een te vochtige lucht of te veel water, maar ook een verminderde weerstand speelt bij veel planten een grote rol. Het maakt planten vatbaarder voor (schimmel)infecties en plagen. Door je planten extra kalium (K van NPK) te geven bevorder je niet alleen de wortelvorming, maar zorg je ook dat de plant een hogere weerstand heeft en zich beter kan weren tegen onder andere schimmels. Dit helpt dus goed om diverse schimmels te voorkomen. Je kunt schimmel op het blad bestrijden met een biologisch bestrijdingsmiddel dat voor 100% bestaat uit kruidenextracten.

  Te weinig water
Het blad van de plant gaat bij (te) langdurige droogte slap hangen. Dit komt omdat het blad niet langer gevoed wordt met water. Zorg voor voldoende, niet te veel en niet te weinig water. Bekijk in de zaaikalender wat de waterbehoeften per plant zijn. Pas de hoeveelheid water die je geeft hierop aan.

  Stikstof overschot
Planten die te veel stikstof krijgen gaan ontzettend hard groeien. Dit is alleen niet het soort groei dat je graag ziet bij een plant, want de bladeren en stelen kunnen hierdoor heel groot maar ook heel slap en topzwaar worden. Je kunt weinig doen om de hoeveelheid stikstof in de bodem te verminderen. Het kweken van bladgewassen gaat daarentegen wel erg goed op een stikstofrijke bodem.

  Te veel water
Slap hangende bladeren kunnen ook juist te veel water betekenen. Is de bodem drijfnat, of erg lang vochtig (geweest) terwijl het soort plant liever wat droger staat? Minder dan even met water geven en zet als dat kan (en goed is voor de plant) de pot even in de zon zodat water kan verdampen. Als de plant liever wat minder zonlicht heeft, geef dan in ieder geval even geen water meer en laat de bodem grotendeels opdrogen.

  Wortelbeschadiging
Bladeren gaan vaak slap hangen wanneer er iets met de wortels van de plant is gebeurd. Bij het verspenen of verpotten kan je de wortels beschadigen en het plantje gaat dan vaak in z'n geheel slap hangen. Het kan zijn dat de wortels door een schimmel of andere infectie zijn getroffen, zoals knolvoet bij koolgewassen doet. Je kunt dit voorkomen door wisselteelt toe te passen. Kweek nooit meerdere keren het zelfde gewas op het zelfde stukje grond. Bekijk in de zaaikalender welke planten je goed voor of na elkaar kunt kweken.

  Ongedierte
Soms knaagt ongedierte aan de wortels van je plant. Engerlingen eten wortels van planten, en veenmollen graven alles wat vast zit in de bodem los. Het kan zijn dat je plant is getroffen door ongedierte in de bodem. Het blad van de plant gaat dan heel vaak slap hangen omdat de plant niet langer voldoende wortels heeft om alle bladeren en stelen te voorzien. Aaltjes in de bodem helpen veel larven zoals engerlingen weg uit de bodem. Het zijn parasiten die de larven binnendringen en doen sterven.

  Afsterven blad
Wanneer de steel van een blad kleurt, is dit vaak een voorteken dat het blad spoedig zal afvallen. Soms kleurt de steel tegelijk met het blad, vaak kleurt het blad iets eerder. De verkleuring van de bladsteel betekend vaak het zelfde als de verkleuring van het blad, afhankelijk van de kleur. Ook de steel van bloemen van bijvoorbeeld appel- en perenbomen kleuren vaak geel voor de bloem met steel volledig loslaat. Er is weinig wat je kunt doen om het loslaten van blad te voorkomen als je de steel als eerste ziet, meestal ben je dan namelijk al te laat. Kijk naar de kleuren van het blad om te achterhalen wat de oorzaak is.

  Ongedierte
Als de insecten op de steel zitten, zitten ze bijna altijd (in nog grotere aantallen) onder het blad verschuild. Je bent eigenlijk iets te laat als je ze zelfs op de stelen ziet zitten, er is dan meestal geen plek meer onder het blad waardoor ze uiteindelijk maar voor de steel kiezen. Meestal is dit het geval bij bladluis. Inspecteer het blad en kijk daarna in deze probleemoplosser bij ongedierte op het blad welke beestjes het allemaal kunnen zijn, en wat je daar tegen kunt doen.

  Te weinig water
Een slap hangende steel heeft meestal de zelfde reden als slap hangende bladeren. Een van de oorzaken kan zijn dat de plant te weinig water heeft gehad, hierdoor wordt de steel (en het blad) niet langer gevoed en gaat het slap hangen. Bekijk in de zaaikalender wat de waterbehoeften per plant zijn. Pas de hoeveelheid water die je geeft hierop aan.

  Stikstof overschot
Planten die te veel stikstof krijgen gaan ontzettend hard groeien. Dit is alleen niet het soort groei dat je graag ziet bij een plant, want de bladeren en stelen kunnen hierdoor heel groot maar ook heel slap worden. Je kunt weinig doen om de hoeveelheid stikstof in de bodem te verminderen. Het kweken van bladgewassen gaat daarentegen wel erg goed op een stikstofrijke bodem.

  Te veel water
Slap hangende stelen (of bladeren) kunnen ook juist te veel water betekenen. Is de bodem drijfnat of erg lang vochtig terwijl het soort plant liever wat droger staat? Minder dan even met water geven en zet als dat kan (en goed is voor de plant) de pot even in de zon zodat water kan verdampen. Als de plant liever wat minder zonlicht heeft, geef dan in ieder geval even geen water meer.

  Wortelbeschadiging
Stelen (en bladeren) gaan slap hangen wanneer er iets met de wortels van de plant is gebeurd. Bij het verspenen of verpotten kan je de wortels beschadigen en het plantje gaat dan slap hangen. Het kan zijn dat de wortels door een schimmel of andere infectie zijn getroffen, zoals knolvoet bij koolgewassen vaak doet. Je kunt dit voorkomen door wisselteelt toe te passen. Kweek nooit meerdere keren het zelfde gewas op het zelfde stukje grond. Bekijk in de zaaikalender welke planten je goed voor of na elkaar kunt kweken.

  Ongedierte
Soms knaagt ongedierte aan de wortels van je plant. Engerlingen eten wortels van planten, en veenmollen graven alles wat vast zit in de bodem los. Het kan zijn dat je plant is getroffen door ongedierte in de bodem. Aaltjes in de bodem helpen veel larven zoals engerlingen weg uit de bodem. Het zijn parasiten die de larven binnendringen en doen sterven.

  Natuurlijk proces
Veel bomen laten schors los omdat zij "vervellen". Oud schors maakt plaats voor nieuw schors. Hoewel deze boom geen moestuingewas is, is de plataan (Platanus hispanica) een uitstekend voorbeeld hiervan. De boom laat regelmatig alle schors vallen, maar dit groeit ook weer opnieuw aan. Je hoeft hier in veel gevallen niets mee te doen, tenzij het geen natuurlijk verschijnsel is bij het soort boom en er heel veel schors valt.

  (Schimmel)infectie
Soms gaat het loslaten van schors gepaard met (soms donkere/zwarte) viezigheid onder de schors die nog aan de boom zit. Vaak is het gevolg in dit geval een infectie, bijvoorbeeld van ongedierte of een schimmel (meest waarschijnlijk). Of dit te bestrijden is, is vaak niet helemaal duidelijk. Sommige schimmelwerende producten werken erg goed, maar zijn helaas chemisch. Door de boom goed te verzorgen en voldoende (juiste) voeding te geven zal deze vaak aansterken of zelfs volledig herstellen.

  Celnecrose
Soms krijgen bomen last van grote, dikke bulten en knobbels aan de stam (of aan takken). De exacte oorzaak is niet geheel duidelijk, maar er wordt vaak gewezen in de richting van een schimmelinfectie of ongedierte. Er ontstaan bulten, knobbels en vervormingen die behoorlijk groot kunnen worden. Vaak is hier weinig aan te doen, maar men kan de knobbel als deze erg groot is van de stam af proberen te zagen. Doe dit niet bij bomen die schimmelgevoelig zijn, zoals kersen.

  Ongedierte
Insecten leven vaak op bomen en planten, zo ook op de stam, waar zij dood plantenmateriaal of andere insecten opeten. Meestal is dit niets om je zorgen over te maken, tenzij er sprake is van grote infecties. Je ziet bijvoorbeeld rottende plekken op de stam. In de meeste gevallen is hier weinig aan te doen, de meeste bomen zijn sterk genoeg om over eventuele schade heen te groeien. Soms worden gaten veroorzaakt door een specht. In de meeste gevallen zijn dit kleine gaten, in sommige gevallen maakt de specht hele gangen in de boom. In het eerste geval is dit helemaal geen ramp, de boom zit vol energie om dit te overgroeien. In het laatste geval is er weinig wat je nog kunt doen. Je kunt voorkomen dat dieren bij bomen kunnen komen door het gebruiken van blauwe vogelnetten. De kleur blauw schrikt vogels af, zij raken er dus niet in verstrikt (wat bij groene netten vaak wel gebeurd).

  Insecten
Veel insecten leven van plantenmateriaal, wat ook op de stam van een boom vaak te vinden is, of in de stam. Vaak maken insecten maar kleine gaatjes en banen zij zich een weg door de schors van een boom. In de meeste gevallen is dit niets om je zorgen over te maken. Wanneer insecten door de schors de boom binnendringen kan dit zorgen voor (schimmel)infecties, maar de meeste insecten leven in dood hout.

  Spechten
Spechten maken gaten in bomen om daar insecten uit te halen. Je zou dus zeggen dat zij de boom beschermen, maar spechten kunnen ook te veel schade aanrichten. Meestal groeit de boom er wel overheen, spechten zijn niet zo'n groot probleem in de moestuin en bij fruitbomen.

  Schimmels
Schimmels en andere infecties kunnen gaten in de stam van een boom veroorzaken. Bij fruitbomen is dit een veelvoorkomend probleem. De gaten zien er vaak vies uit en hebben donkere (zwarte) plekken. Schimmels zijn lastig te bestrijden als ze eenmaal in de boom zijn binnengedrongen. Het hout is dan (gedeeltelijk of geheel) aan het afsterven. Je kunt je fruitbomen beschermen door preventief voldoende (en de juiste) voeding te geven, en door te zorgen voor de juiste omgeving voor de boom om in te groeien. Hiermee creëer je een goede natuurlijke weerstand bij de boom.

  Te veel water
Te veel water is de oorzaak van veel problemen bij planten in de moestuin. Één van de risico's van te veel water geven is dat de wortels van de plant niet meer hoeven te zoeken naar water. De wortels blijven klein en de plant wordt niet gestimuleerd om meer (diepe) wortels te maken. Het gevolg is dat de plant te weinig wortels heeft om voldoende voedingsstoffen op te nemen uit de bodem. De plant heeft meer wortels nodig om de bovengrondse groei te voorzien. Let goed op de waterbehoefte van de plant en hoeveel water je daadwerkelijk geeft. Bekijk in de zaaikalender wat de (water)behoeften zijn per plant.

  Kalium tekort
Te weinig kalium in de bodem kan de oorzaak zijn van een achterstallige wortelontwikkeling bij planten. Door het toedienen van extra kalium (K van NPK) verbeter je niet alleen de weerstand van planten, je stimuleert ook de wortelgroei en bevordert de aanmaak van nieuwe wortels bij planten.

  Weinig ruimte
Veel wortels is in principe alleen maar een goed teken, het verwijderen van wortels is dan ook nooit aan te raden. De plant heeft voldoende wortels om het volledige bovengrondse deel van de plant te voorzien van voedingsstoffen. Wanneer je echter een plant in pot hebt staan en de wortels door de gaatjes onderin naar buiten komen, dan is het wellicht tijd om de plant een grotere pot te geven (of uit te planten in de volle grond).

  Stevige bodem
Wortel- en knolgewassen hebben bijna altijd een luchtige grondsoort nodig en groeien slecht op vette kleigrond. De uitzonderingen op deze regel zijn op één hand te tellen. Bietjes, worteltjes, maar ook uien en knoflook groeien beter in een losse bodem. Je kunt de bodem preventief luchtiger maken door het toevoegen van veel organisch materiaal (compost) en brekerzand. Nog beter is om een aparte bak te gebruiken met verse, luchtige (liefst turfvrije) tuinaarde. Bekijk in de zaaikalender welk type bodem voor welke planten het meest geschikt is.

  Kalium tekort
Wanneer in de bodem te weinig kalium aanwezig is, kunnen sommige wortel- en knolgewassen zich niet goed ontwikkelen. Over het algemeen hoef je wortelgewassen weinig tot soms zelfs geen bemesting te geven, maar het toedienen van extra kalium (K van NPK) kan het vormen van een (grote) knol sterk bevorderen. Dit is dus sterk aan te raden.

  Te weinig water
De knollen van planten vullen zich voornamelijk met veel water uit de bodem. Het is aan te raden om de bodem van wortel- en knolgewassen constant goed vochtig te houden (uiteraard niet doorweekt). Bij te weinig water of bij het zelfs compleet uitdrogen van de bodem, zal de knol niet snel verder groeien. Vaak is dit aan het blad van de plant het eerste te merken. Vocht uit het blad wordt gebruikt om de knol te vullen.

  Stevige bodem
Vervormingen in wortels en knollen zijn bijna altijd het gevolg van een te stevige bodem. Met name peentjes kunnen last krijgen van vervormingen door een stevige bodem. In dikke kleigrond kunnen wortels en knollen simpelweg niet goed ontwikkelen. Knollen worden vaak kleiner, peentjes blijven ook een stuk kleiner maar krijgen daarnaast ook aparte vormen. Bekijk in de zaaikalender welk type bodem voor welke planten het meest geschikt is.

  Ongedierte
Er zijn verschillende soorten ongedierte die de wortels (en knollen) van planten ernstig kunnen beschadigen. Engerlingen, de relatief grote larven van diverse soorten kevers, vreten wortels aan. Ook veenmollen leven ondergronds en beschadigen alles wat ze onderweg tegenkomen. De uienvlieg legt eitjes in uien en de larven eten de ui van binnenuit op. Dit zelfde gebeurd met de wortel en de gevreesde wortelvlieg. Veel (ondergronds) ongedierte bij de wortels is te voorkomen door combinatieteelt te gebruiken. Sommige planten houden bepaalde insecten en dieren op afstand. Bekijk in de zaaikalender wat de ideale combinaties zijn voor de moestuin.

  Schimmels
Soms hebben je planten last van schimmels. Zo kan knolvoet bijvoorbeeld de wortels van sommige planten volledig doen rotten. Er zijn ook andere schimmels die de wortels (en dus de knollen) van planten kunnen aantasten. Dit is soms te merken aan gaten en happen uit de knollen. Schimmels, onder andere bij wortelgewassen, zijn te voorkomen door wisselteelt te gebruiken. Plant nooit meerdere keren het zelfde gewas op het zelfde stuk grond. Bekijk in de zaaikalender welke planten je goed voor en na elkaar kunt kweken.

  Schimmel
Schimmel in of op de bodem is zelden iets om je druk over te maken, tenzij je last hebt van knolvoet natuurlijk. Schimmels zijn onderdeel van het bodemleven een verzorgen een natuurlijk proces, namelijk dat van het verteren van organisch materiaal. Hieruit ontstaan onder andere voedingsstoffen en een fijne bodemstructuur voor je planten. In een vochtige bodem zal je de meeste schimmels tegenkomen. Schimmels op de bodem kunnen ook ontstaan vlak nadat er mestkorrels zijn gestrooid, bijvoorbeeld wanneer deze niet direct zijn ingeharkt. Een schimmel "kraagje" rondom jonge, pas opgekomen plantjes is iets minder prettig. Het plantje kan hierdoor omvallen en sterven. Bij schimmel rondom je zaailing kan je beter even zo min mogelijk water geven, maar natuurlijk niet te weinig!

  Paddenstoelen
Net als schimmels, waar paddenstoelen de "bloemen" van zijn, zijn paddenstoelen niets om je zorgen over te maken. Eigenlijk zijn paddenstoelen juist een erg goed teken! Ze bevestigen dat er schimmels in de bodem actief zijn en dat de bodem leeft.

  Engerlingen
Engerlingen zijn relatief grote larven en kunnen afkomstig zijn van verschillende soorten kevers. Engerlingen leven ondergronds en beschadigen alle wortels van planten die ze tegenkomen, uiteraard met grote gevolgen. Ze maken meestal geen onderscheid tussen verschillende plantensoorten en kunnen dus bij vrijwel iedere plant voorkomen. Engerlingen zijn te bestrijden met aaltjes, kleine parasieten die de engerling binnendringen en doen sterven.

  Veenmollen
Veenmollen zijn ondergronds levende diertjes die kunnen bijten. Ze hebben de naam te danken aan de vorm van de voorpoten die erg veel op die van een mol lijken, en het feit dat ze ondergronds voortbewegen. Veenmollen beschadigen alles wat ze onderweg tegenkomen, inclusief wortels van planten die door de wortlebeschadiging van diverse kwalen last kunnen krijgen.

  Duizendpoot
Een duizendpoot maakt onderdeel uit van het natuurlijke bodemleven en ze komen in vrijwel iedere (met name vochtige) grondsoort voor. Duizendpoten zijn niets om je zorgen over te maken, ze kunnen je alleen wel flink laten schrikken met de snelle kronkelende bewegingen die zij maken. Je hoeft niets te doen om de duizendpoot te weren.

  Pissebed
De pissebed komt op alle donkere en (tamelijk) koele plekjes voor in de tuin. Ze liggen graag onder stenen of plantenpotten en -bakken, tussen kiertjes en op diverse andere verborgen plekjes. Pissebedden doen over het algemeen niet veel kwaad maar je hebt ze absoluut niet graag in de buurt van aardbeien en andere vruchtdragende planten. Pissebedden graven gaatjes in de vruchten en eten ze van binnen uit op. Pissebedden zijn ziektedragers en daar komt dan ook de blauwe kleur bij sommige pissebedden vandaan. Je kunt pissebedden weren door alle plekjes zo veel mogelijk schoon te houden. Echter houd je pissebedden nooit voor 100% tegen en zal je er altijd ergens mee te maken krijgen.

  Mieren en bladluis
Wanneer mieren op planten klimmen, bijvoorbeeld langs de stam van een appelboompje of op het blad van een (bessen)struik, dan hebben zij daar iets gevonden wat hen aantrekt. Mieren houden van zoetigheid en bladluizen scheiden zoet spul af. Mieren beschermen bladluizen daarom tegen natuurlijke vijanden. Zie je mieren in een plant zitten? Dan zit daar meestal ook bladluis. Kijk of je bladluis kunt vinden en gebruik de probleemoplosser nogmaals voor een oplossing tegen bladluizen op het blad.

  Mieren en fruit
Mieren op zichzelf vormen meestal geen bedreiging voor planten, maar wèl voor zoetigheid. Sommige bessen en vruchten zoals aardbeien kunnen door mieren worden aangevreten. Het kan helpen om (filter)koffie, bijvoorbeeld gebruikt, rondom je planten te strooien. Het is onschadelijk voor planten en houd mieren op afstand. Er zijn bepaalde kruiden waar mieren absoluut niet van houden. Combinatieteelt helpt dus ook mieren op afstand te houden. Met name rozemarijn, salie, basilicum en lavas zijn planten waar zij niet van houden. Je kunt de kruiden laten trekken in water en dit over de plekken sproeien waar de mieren zitten.

  Rode mieren
Rode mieren eten -net als gewone (zwarte) mieren- onder andere zoetigheid, maar je ziet ze minder snel op planten met bladluis dan de gewone mieren. Zie je ze toch op een plant zitten? Onderzoek dan of er bladluis op de plant zit, maar wees daarbij extra voorzichtig. Rode mieren kunnen namelijk bijten en zijn wat agressiever dan gewone mieren. Combinatieteelt kan gewone èn rode mieren op afstand houden. Er zijn bepaalde kruiden waar zij absoluut niet van houden zoals rozemarijn, salie, basilicum en lavas. Je kunt de kruiden in water laten trekken en dat over de plekken sproeien waar de rode mieren zitten.

  Mollen
Mollen zijn onschadelijk. Hoewel de molshopen soms vervelend kunnen zijn, beschadigen mollen zelden de wortels van planten. De maaltijd van een mol bestaat voornamelijk uit regenwormen en soms ook ander ongedierte dat zich in de bodem bevind.

  Wormen
Er zijn veel verschillende wormen, maar de worm die je hier het meest zal tegenkomen in de bodem is de regenworm. Wormen in de bodem zijn onschadelijk voor planten en hebben zelfs een positief effect. Je hoeft dus niets te doen. Wormen maken gangetjes door de bodem, waardoor deze luchtiger en beter doorlaatbaar wordt. Planten kunnen dus beter wortelen in een bodem waar veel wormen zitten. Daarnaast is wormenmest uitstekend als extra voedingsstof voor planten. Wormen zijn opruimers en helpen organisch materiaal in en op de bodem verteren.

  Kevers
Kevers hoeven niet altijd een plaag te zijn. Veel soorten eten planten maar zijn niet in overdreven grote aantallen aanwezig en richten weinig schade aan. Het kan gebeuren dat een bepaald keversoort toch schade aan de plant aanbrengt, of erger, legt de kever eitjes in de bodem welke voor larven zorgen. Deze larven zijn vaak engerlingen, die wortels van planten volledig kunnen vernietigen. Kevers op zich zijn lastig te bestrijden, behalve misschien door combinatieteelt te gebruiken. Ieder diertje heeft namelijk een plant waar het absoluut niet van houd. Bekijk in de zaaikalender welke planten goed of juist slecht naast elkaar kunnen staan. De larven van kevers zijn wel te bestrijden op een natuurlijke manier. Dit doet men door aaltjes uit te zetten in de bodem. Aaltjes zijn parasieten die de larven van binnenuit aanvallen en doen sterven. Zo beperk je de schade door bijvoorbeeld engerlingen aan de wortels van planten.

  Slakken
Wanneer je slakken over de bodem ziet lopen is het oppassen geblazen. Huisjesslakken zijn niet het grootste gevaar maar de naaktslakken wel. Beiden eten ze planten, maar naaktslakken kunnen dusdanig veel eten dat het grote schade aanricht aan planten. Pas gezaaide plantjes verdwijnen direct na het opkomen, kropsla wordt oneetbaar en sommige planten groeien slecht door gebrek aan blad na slakkenvraat. Slakken zijn te bestrijden op verschillende manieren. Rondlopende slakken hoeven geen groot probleem te zijn als je in potten en bakken kweekt. Koperen randjes rondom potten en bakken houden slakken op afstand. Verpulverde eierschalen rondom planten houden slakken ook op afstand. Er is een biologisch bestrijdingsmiddel dat goed helpt tegen slakken. Ook combinatieteelt schijnt goed te helpen, omdat zelfs slakken bepaalde planten verafschuwen. Bekijk in de zaaikalender hoe je combinatieteelt kunt gebruiken om slakken op afstand te houden.

  Onkruid algemeen
Onkruid is een plantje dat op een bepaalde plek niet gewenst is, eigenlijk is het dus niets meer dan je eigen oordeel. Dat neemt natuurlijk niet weg dat je sommige planten niet graag in de tuin hebt. De meeste soorten onkruid zijn niet zo moeilijk te verwijderen, maar er zitten ook een paar (schijnbaar) onuitroeibare plantjes tussen. Je pakt ze vast, zo dicht mogelijk bij de grond en met zo veel mogelijk stengels of blad tegelijk, en je trekt ze vrijwel moeiteloos met wortel en al uit de grond. Je kunt ook speciaal tuingereedschap of handgereedschap gebruiken om onkruid te verwijderen of weg te hakken.

  Diepe penwortel
Sommige planten maken een diepe (pen)wortel. Je pakt de plant vast en trekt deze uit de grond, maar de wortel blijft zitten. Vanuit deze wortel loopt de plant opnieuw uit en je inspanning is voor niets geweest. Ook hiervoor bestaat speciaal tuingereedschap en handgereedschap waarmee je de penwortel uit de grond kunt steken. Zo blijft de plant met penwortel voorgoed weg!

  Uitzaaien zaden
Veel planten zaaien zichzelf uit na de bloei. Na de bloei worden er zaden gevormd bij de bloemen, welke de plant vervolgens laat vallen. Volgend jaar (en soms het zelfde jaar nog) komen er dan overal nieuwe planten op. Sommige planten zoals distels en paardenbloemen maken gebruik van de wind om zaden zo ver mogelijk te verspreiden. Andere planten laten de zaden met grote aantallen op de grond vallen, en blijven hierdoor redelijk binnen de perken. Weer andere zaden worden door vogels opgegeten en elders uitgeworpen, waar vervolgens op een heel andere plek nieuwe planten ontstaan. Dit soort onkruid is te voorkomen door bloemen en bloeistengels af te knippen vóór de zaden zijn gevormd. Laat de bloemen zo lang mogelijk hangen voor insecten en bijtjes, maar knip deze daarna weg.

  Wortelwoekeraar
Veel (vooral meerjarige, vaste) planten woekeren via de wortels. Bramen, frambozen, maar ook zevenblad en haagwinde doen dit. De wortels van de plant groeien buiten het zicht onder de grond verder, onder tegels en hekjes door, en komen elders opnieuw op. Dit type onkruid is lastig te bestrijden. Bekijk per plant of deze ondergronds (via de wortel) kan woekeren. Is dat het geval? Verwijder dan zo veel mogelijk planten door deze met wortel en al uit de grond te halen. Kleine stukjes wortel die achterblijven zullen vaak opnieuw uitlopen.

  Fasciatie
Fasciatie is een verschijnsel waarbij bloemen, vruchten of andere plantendelen met elkaar vergroeien of misvormd raken. Wanneer het om de bloem van een vruchtgewas gaat, zal hier bijna altijd een vergroeide vrucht uit ontstaan. Vruchten met fasciatie kosten de plant meer energie en de kans op schimmels is een stuk groter. Je zou dus kunnen kiezen om de bloem vroegtijdig te verwijderen, vóór de vrucht ontstaat.

  Verkeerde omgeving
Bloemen die vroegtijdig vallen vóór de vruchten of zaden zijn gevormd, vallen bijna altijd omdat de omgeving niet geschikt is voor de plant. Het is te warm of koud, te vochtig of juist te droog. Ook een gebrek aan voedingsstoffen bij arme grondsoorten kan dit probleem veroorzaken. De plant heeft onvoldoende energie om vruchten te vormen. Vruchten worden vaak gevuld met water, bij een gebrek aan vocht in de bodem heeft de plant geen water om de vrucht te laten groeien.

  Uitgebloeid
Wanneer bloemen niet langer nodig zijn zal de plant deze meestal laten vallen. Dit is vaak het geval bij mannelijke bloemen, omdat deze enkel dienen om bestuivers (insecten) te lokken en om een korte tijd stuifmeel te bieden voor de bestuiving. De vrouwelijke bloemen blijven (bij vruchtgewassen) meestal zitten tot het vruchtbeginsel begint te groeien, of langer. Bij sommige planten ontwikkelen de vruchten of zaden zich achter de bloem. De bloem zal dan afvallen omdat deze niet langer nodig is.

  Doorschieten
Doorschieten is het (vroegtijdig) aanmaken van ongewenste bloemen of bloeistengels. Veel planten smaken dan minder lekker of zijn zelfs niet meer eetbaar. Het doorschieten van planten is een direct gevolg van een verkeerde omgeving. De meeste planten schieten door wanneer de temperaturen stijgen en de dagen langer worden (meer lichturen), maar ook te veel of te weinig water en een onregelmatig waterpatroon (grote schommelingen) kunnen doorschieten veroorzaken. Bekijk in de zaaikalender wat de behoeften zijn per plant.

  Vroegtijdig bloeien
Van sommige planten wil je juist wel dat ze gaan bloeien, maar te vroeg bloeien is niet goed voor de plant. Vooral niet-inheemse planten zoals paprika's, komkommers of pompoenen kunnen vroegtijdig gaan bloeien. De planten staan misschien nog in de vensterbank en kunnen voorlopig nog niet de kweekkas in (of naar buiten). Vaak veroorzaakt een combinatie van te veel warmte met te weinig licht het vroegtijdig bloeien, maar ook verkeerd gebruik van kweeklampen. De lampen bij het opkweken gaven de planten misschien 12 lichturen, maar in de vensterbank krijgen zij er nog maar 9. Hierdoor krijgt de plant een signaal dat het jaar ten einde loopt en het tijd is om vruchten aan te maken. Bekijk in de zaaikalender wat de behoeften zijn per plant om dit te voorkomen. Laat de kweeklampen een vast aantal uren per dag (niet te lang) branden.

  Verkeerde omgeving
Wanneer de omgeving van een plant niet juist is, zal de plant vaak niet gaan bloeien. Verschillende omgevingsfactoren geven de plant een signaal dat het tijd is om te bloeien. Zo stijgen de temperaturen in het voorjaar en schijnt er meer zon, waardoor veel bessenstruiken weten dat ze kunnen gaan bloeien om bessen te maken. Eerder krijgt de struik dit signaal niet. Dit zelfde verschijnsel komt vaak voor bij niet-inheemse planten zoals paprika's, meloenen of aubergines. Zorg ervoor dat de omgeving optimaal is voor de plant om in te groeien. Bekijk in de zaaikalender wat de behoeften van iedere plant zijn.

  Fasciatie
Fasciatie is een verschijnsel waarbij bloemen, vruchten of andere plantendelen met elkaar vergroeien of misvormd raken. Vruchten met fasciatie hebben vaak een groter risico op schimmels of openbarsten, maar kosten ook meer energie dan normale vruchten. Je kunt dus kiezen om fasciatie (vroegtijdig) te verwijderen.

  Zonnebrand
Zonnebrand uit zich als lichtbruine en "gebleekte", soms schraal-droge plantendelen, zoals vruchten en/of bladeren. Dit ontstaat wanneer een felle en sterke zon voor een groot deel van de dag op het deel van de plant schijnt. Bij vruchten zie je daarom ook vaak zonnebrand aan één zijde. Verplaats het plantje naar een iets meer beschutte plek of zorg voor schaduw op het heetste moment van de dag. Het geven van extra kalium zorgt voor een betere weerstand van planten, onder andere tegen hogere of lagere temperaturen (en zonnebrand). Dit kan dus bijdragen aan het voorkomen hiervan.

  Te veel water
Neusrot is een bekend soort vruchtrot dat vooral bij tomaten voorkomt. Vaak verschijnt neusrot na hevige regenval of wanneer je veel water hebt gegeven. Er zijn een aantal dingen die je kunt doen om neusrot te voorkomen, zoals het strooien van kalium (K van NPK) om de weerstand van de plant te verbeteren. Zorg dat je niet te veel water geeft en zet de planten onder een afdakje wanneer hevige regen is voorspeld. Zorg ook dat er geen waterdruppels aan de vruchten blijven hangen.

  Verkeerde omgeving
Vruchten kunnen gaan rotten wanneer deze in de verkeerde omstandigheden hangen. Het kan zijn dat een vrucht is ontstaan in de zomer, maar dat het in de herfst een stuk kouder en natter is. Hierdoor kan de vrucht gaan rotten en schimmelen zonder dat deze is afgerijpt. Bescherm de plant met vruchten tegen verkeerde temperaturen, te veel of te weinig water en zorg dat de plant zo optimaal mogelijk staat.

  Slakken
Gaten in vruchten ontstaan bijna altijd door ongedierte. Vaak zijn slakken de oorzaak, zelfs bij niet-inheemse vruchten zoals paprika's en pepers. Je kunt slakken verjagen met koperen randjes rondom potten en bakken. Het strooien van versnipperde eierschalen en scherpe steentjes of schelpjes rondom planten voorkomt dat slakken bij de plant kunnen komen.

  Insecten
Bepaalde (vliegende) insecten kunnen hapjes nemen uit verschillende vruchten. Bij komkommers, maar ook appels en peren, aardbeien of bessen aan bessenstruiken. Insecten zijn bij planten weg te houden op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door kruiden in de buurt te zetten waar deze insecten niet van houden. Bekijk in de zaaikalender welke planten goed bij elkaar kunnen staan of juist niet (combinatieteelt). Insecten zijn ook weg te houden door fijnmazige netten rondom kwetsbare planten te plaatsen.

  Vogels
Sommige vogels zijn dol op vruchten. Besjes pikken ze meestal in één hap weg, maar in grotere vruchten zoals appels pikken zij gaten. Vogels kan je verjagen door glinsterende voorwerpen op te hangen. Oude CD's, glinsterende lintjes en doorzichtige zakjes met water zijn allemaal glinsterende dingen die vogels uit de buurt houden. Het is echter niet aan te raden om dit te gebruiken, hiermee verjaag je ook vogels die insecten zoals bladluis opeten. Je kunt ook gebruik maken van vogelnetten om kwetsbare planten. Gebruik bij voorkeur een blauw vogelnet. De kleur schrikt vogels af waardoor zij er niet op gaan zitten.

  Wormen
Vruchten die je van de grond opraapt zitten vaak vol gaten. Insecten, maar ook wormen eten graag afgevallen vruchten op. Dit is vaak het geval bij appels en peren die je van de grond opraapt. Dit voorkom je door vruchten zo snel mogelijk op te rapen, of door rijpe vruchten uit de boom of struik te plukken.

  Verkeerde omgeving
Vruchten kunnen van de plant vallen wanneer de omgeving niet juist is. De plant heeft mogelijk onvoldoende voedingsstoffen om de vruchten verder te laten groeien, er is te weinig vocht om de vrucht te vullen, of het is simpelweg te warm of te koud. Zorg dat de omgeving zo optimaal mogelijk is voor de plant. Geef voldoende (niet te weinig of te veel) water en zorg voor voldoende voeding in de bodem. Houd ook de temperatuur in de gaten. Indien mogelijk, verplaats de plant naar een plek die beter is.

  Vogels
Vogels eten vaak vruchten op, zoals aardbeien of besjes aan bessenstruiken. Je kunt de bessen en aardbeien beschermen door er kippengaas of een vogelnet omheen te plaatsen. Gebruik als vogelnet bij voorkeur een blauw net, dit schrikt de vogels af waardoor zij er niet op gaan zitten. In groene vogelnetten raken vogels vaak verstrikt. Zonder net, gaas of andere bescherming loop je een groot risico dat je bessen of aardbeien worden opgegeten door vogels. Je kunt glinsterende slieren of oude CD's ophangen. Het weerkaatsende, flikkerende licht dat van de objecten af komt schrikt ook vogels af.

  Slechte bestuiving
Oogst je zaden omdat je een plant opnieuw wilt kunnen zaaien, of haal je misschien zaden uit een vrucht van de winkel, maar zijn de zaden leeg? Zaden zijn mogelijk leeg doordat de bloemen aan de plant onvoldoende zijn bestoven. Je haalt dan lege zaden van de bloemen of uit de vruchten van een plant. Mocht je een plant willen kweken voor de zaden, zorg dan altijd voor voldoende insecten (bestuivers) of bestuif de bloemen zelf met de hand.

  Slechte bestuiving
Zaden kiemen soms niet doordat de bloemen aan de plant onvoldoende zijn bestoven. Mocht je een plant willen kweken voor de zaden, zorg dan altijd voor voldoende insecten (bestuivers) of bestuif de bloemen zelf met de hand.

  Verkeerde omgeving
Zaden kiemen niet onder de verkeerde omstandigheden. Bijvoorbeeld als het te koud is, en sommige zaden kunnen daar erg kieskeurig in zijn. Als de bodem te vochtig is kunnen zaden gaan rotten en komt er ook niets meer op. Zaai dus ook niet in drijfnatte aarde, maar geef een beetje water en wacht dan weer even.

  Houdbaarheidsdatum
Veel zaden hebben een "houdbaarheidsdatum", maar dat is niet de datum die op de verpakking staat. In feite is het geen exacte datum, maar na enige tijd kunnen sommige zaden hun levensvatbaarheid verliezen. Zaden die je erg lang hebt bewaard kiemen mogelijk niet meer.

  Slechte bestuiving
Planten maken mogelijk geen zaden doordat de bloemen aan de plant onvoldoende zijn bestoven. Sommige planten laten de vruchten vallen als deze niet zijn bestoven, andere planten maken lege zaden of helemaal geen zaden. Mocht je een plant willen kweken voor de zaden, zorg dan altijd voor voldoende insecten (bestuivers) of bestuif de bloemen zelf met de hand.

  Te weinig licht
Een vertraging in de groei van een plant is heel vaak een direct gevolg van te weinig licht. De plant heeft nu eenmaal zonlicht nodig. Bij te weinig aanwezig zonlicht kan men kiezen om de planten op een andere plek te zetten met meer licht. Verplaats jonge plantjes bijvoorbeeld van een vensterbank op het noorden naar een vensterbank op het zuiden waar de zon de hele dag schijnt, of van een plek in de (half)schaduw naar een zonnige plek in de tuin.

  Sterke schommelingen
Bij sterke schommelingen in de omgeving van de plant, moet deze meestal even wennen. De groei van de plant kan worden geremd en in het ergste geval raakt de plant in een tijdelijke shock waarbij de groei even volledig stil komt te staan. Dit is vaak het geval bij niet-inheemse planten zoals tomaten en paprika's. Vermijd bijvoorbeeld weinig water geven en opeens heel veel water geven. Vermijd ook het verplaatsen van je planten van een hele warme ruimte naar een (opeens) hele koude ruimte.

  Te weinig licht
Een volledige groeistilstand is soms ook een gevolg van te weinig licht. Meestal groeien plantjes bij weinig licht nog wel verder, een volledige stilstand is dus niet waarschijnlijk als gevolg, het kan echter wel eens voorkomen bij planten die veel behoefte hebben aan zonlicht. Bij weinig zonlicht zal een plant meestal iets trager gaan groeien of zich naar het licht toe strekken.

  Sterke schommelingen
Een volledige groeistilstand is bijna altjd het gevolg van te grote schommelingen in de omgeving van de plant. Het was bijvoorbeeld lekker warm en nu opeens heel koud, of de plant kreeg heel weinig water en verdrinkt nu opeens door hevige regenval.

  Te weinig licht
Veel jonge kiemplantjes gaan direct na het opkomen vanuit het zaadje opzoek naar zonlicht. Dat is één van de manieren waarop het plantje de weg naar boven vind en boven de grond uit kan komen. Wanneer zo'n jong plantje te weinig zonlicht krijgt dan gaat het zich naar de lichtbron strekken. Meestal wordt het plantje dan lang en slap. De kans is dan groot dat het plantje omvalt of omknakt. Dit betekend bijna altijd het einde voor het jonge plantje. Heb je toch een gestrekt kiemplantje? Steek er een satéprikker naast om te proberen het plantje te redden.

  Te weinig licht
Alle planten groeien in de richting van het licht, waar de zon schijnt. Vooral bij jonge zaailingen in de vensterbank komt het licht van één kant, van de zon buiten. De planten gaan dan in de richting van het licht groeien. Draai je plantjes iedere dag een kwartslag om ze zo recht mogelijk te laten groeien. Wanneer je plantjes buiten of in de kas gaat uitplanten, is het probleem vaak direct opgelost. Het zonlicht komt dan van boven.

  Dieren en wild
Wanneer je in bosgebied of open vlaktes woont kan je te maken krijgen met dieren en wild. Zij eten planten, zaden, vruchten en wat je maar in de moestuin te bieden hebt. Wanneer je een moestuin in de open vlakte wilt zetten dan is dit zeker mogelijk. Zorg dan wel voor een stevig hekwerk rondom het moestuin gedeelte en gaas rondom de planten tegen vogels.