Papaver soorten
Wat is een papaver en welke soorten zijn er? De papaver is familie van de klaproos en bestaat uit zeer veel verschillende soorten. Het zijn schitterende bloemen om in elke tuin te hebben maar ze kunnen ook prima in een moestuin. De papaver heeft namelijk veel verschillende kanten.
Het is misschien leuk om de papaver beter te leren kennen, want van papaver wordt opium gewonnen. Om precies te zijn van de slaapbol papaver (Papaver somniferum). Je kent het wel, dat spul waar je high van wordt, dat komt dus gewoon van een soort klaproos. Maar er is meer...
Je kent vast wel het bekende maanzaad. Waarschijnlijk weet je al wat ik ga zeggen. Maanzaad is het zaad van dezelfde slaapbol papaver! Maanzaad wordt in veel verschillende recepten gebruikt, maar vooral in bakproducten zoals brood. Maanzaad kan je dus makkelijk zelf thuis kweken.
De klaproos of papaver kan ook gevaarlijk zijn. Zorg dat je nooit het melksap van de papaver inneemt. Hier zit ongeveer 10% opium in maar het is behoorlijk giftig. Vanaf een bepaalde hoeveelheid is dit melksap zelfs dodelijk. Wees verstandig en houd het lekker bij het maanzaad, gedoseerd is dat gezond.
Overigens wordt de gewone klaproos nooit gebruikt voor het kweken van maanzaad. Het is dezelfde familie van planten maar voor maanzaad wordt enkel de Papaver somniferum gebruikt. Ook voor opium, al is dit in vrijwel alle papaversoorten in enige mate aanwezig.
Papaver zaaien en planten
Wanneer kan je papaver zaaien?
Papaver zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van maart tot mei.
Hoe zaai je papaver? Papaver zaaien gaat eenvoudig door een handje zaden breedwerpig uit te strooien over een zaaibed. Je strooit dus het (onbewerkte, niet-gebakken) maanzaad uit. Dit kan ook in potten en bakken en papavers kunnen redelijk dicht op elkaar staan.
De slaapbol papaver is een éénjarige plant die je in principe ieder jaar opnieuw zou moeten zaaien. In de praktijk zaait de papaver zichzelf erg makkelijk uit als je de zaadbol van een paar bloemen laat zitten. Vanuit deze zaden groeien volgend voorjaar nieuwe papavers.
Belangrijk is het wel om te weten dat papavers zeer makkelijk met elkaar kruisen. Zo weet je dus nooit of je hetzelfde soort papaver krijgt wanneer je zelf gekweekt zaad opnieuw zaait.
Per vierkante meter kan je ongeveer 226 tot 307 papaver planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 17 tot 23 papaver planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.
Papaver standplaats en verzorgen
Maanzaad kweken is ontzettend makkelijk. Je hebt er alleen wat (slaapbol) papaverzaden voor nodig -om precies te zijn van de Papaver somniferum- en je kunt direct aan de slag. Papavers hebben minimale verzorging nodig en groeien bijna overal goed. Wel staat de slaapbol papaver graag in de volle zon of in de halfschaduw.
De papaver is slechts een éénjarige plant. Als je de zaadbollen aan de plant laat zitten zaait de papaver zich elk jaar opnieuw uit.
Papaver combinatieteelt en wisselteelt
Papaver
Voor het kweken van papaver hoef je geen wisselteelt te gebruiken.
Papaver goede buren
Papaver heeft geen nadrukkelijk goede buren.
Papaver slechte buren
Papaver heeft geen nadrukkelijk slechte buren.
Papaver water geven
Hoeveel water heeft de papaver nodig? De slaapbol papaver heeft niet erg veel water nodig. Geef alleen tijdens de droge zomermaanden extra water. Als het in het voor- of najaar nog af en toe regent hoef je geen extra water te geven aan de slaapbol papaver.
Papaver grondsoort en bodem
Welke grondsoort heeft de slaapbol papaver nodig? De slaapbol papaver groeit graag op een doorlaatbare grond. Het beste groeit de papaver op een grond die niet te lang nat blijft. Toch blijkt dat de papaver nog redelijk goed groeit op kleigrond, hoewel dit niet de voorkeur heeft.
Kweek je op kleigrond dan kan je alsnog proberen om de slaapbol papaver te kweken. Verstandig is het wel om voorafgaand de bodem te verbeteren. Doe dit bijvoorbeeld met compost en veel brekerzand. Strooi eventueel koemestkorrels enige tijd voor het zaaien van de papavers.
pH
Papaver tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?
Papaver bemesten
Moet je de slaapbol papaver bemesten? Je hoeft de papaver niet per se te bemesten. Als de grond erg arm is dan kan je dit wel doen. Geef als je de slaapbol papaver wilt bemesten een voeding rijk aan fosfaat. Hiermee bevorder je de ontwikkeling van de bloemknoppen en uiteindelijk dus de oogst van zaden.
Voor het bemesten van papaver adviseren we bij benadering de samenstelling stikstof (N), fosfaat (P) en kalium (K) 4-8-4 . Dit is ons advies en geen vereiste. Je kunt zelf mest mengen naar verhouding. Lees ook: Wat is NPK mest?
Papaver bloei en bestuiven
Wanneer bloeit papaver? Papaver bloeit doorgaans van juni tot oktober.
Je hoeft de papaver niet te zelf bestuiven, de bloemen worden bestoven door de wind en door insecten. Dit gaat erg makkelijk. In één zaadbol komt uiteindelijk flink wat maanzaad dat je kunt oogsten. Daar hoef je nagenoeg niets voor te doen.
Natuurlijk is de teelt van maanzaad en de zaadteelt voor zaaizaden exact hetzelfde. Je kunt eventueel wat zaden die je oogst bewaren om volgend jaar te zaaien, of ze uitstrooien op dezelfde plek. Zo kan je doorlopend maanzaad oogsten over meerdere jaren.
Papavers en alle andere klaproossoorten kruisen zeer makkelijk met elkaar. Voor de zaadteelt is dit niet erg handig. Je weet zo niet welk papaversoort je hebt nadat je zelf zaden hebt geoogst. Er groeien veel soorten klaprozen in het wild die ook met jouw slaapbol papaver kunnen kruisen.
Wanneer papaver oogsten
Wanneer kan je papaver oogsten? Doorgaans doe je dit van juli tot november.
Nadat de slaapbol papaver is uitgebloeid vallen de bloemblaadjes af. Wat overblijft is een zaadbol. Belangrijk is dat je deze zaadbol goed laat drogen aan de plant. Wanneer de zaadbol droog aanvoelt en dor bruin van kleur is kan je deze oogsten. Zo kan je maanzaad oogsten door de bol straks op z'n kop te houden en het "maanzaad" eruit te schudden.
Bij een verse, ongedroogde zaadbol (zie hierboven) lukt het oogsten niet.
Pluk de goed opgedroogde zaadbol voorzichtig want als je deze te veel heen en weer schud valt het maanzaad eruit. Je kunt het maanzaad oogsten door de zaadbol boven een bakje open te breken. Eventueel zou je nog wat vuil, zoals resten van de zaadbol, moeten verwijderen. Je houdt dan maanzaad over.
Papaver gebruiken en bewaren
Maanzaad kan op ontzettend veel manieren worden gebruikt. Meestal wordt het gebruikt in bakrecepten. Zo kom je maanzaad heel vaak tegen op brood van de bakker. Je kunt maanzaad ook gebruiken op zoete gerechten zoals een lekkere cake met maanzaad uit de oven. Maanzaad is erg veelzijdig en gezond.
Belangrijk is dat je maanzaad voor gebruik goed droogt en eventueel zelfs goed verhit. Bijvoorbeeld zoals hierboven genoemd, door dit mee te verhitten in een bakgerecht.
Melksap is (dodelijk) giftig!
Hoewel het gedroogde en verwerkte maanzaad erg gezond is, is het sap van de plant zeer giftig. Gebruik nooit het melksap van de papaver. Te veel van dit melksap kan zelfs dodelijk zijn. Opium wordt uit dit melksap gewonnen, waarbij dit wordt gescheiden van de giftige bestanddelen.
Het gebruik van maanzaad op bakproducten -door dit mee te bakken en hiermee goed te verhitten- is 100% veilig.
Zelf maanzaadolie persen
Je kunt zelf olie winnen uit maanzaad. Papaverolie of papaverzaadolie staat beter bekend onder de naam maanzaadolie. Maanzaad is bijzonder geschikt om koud te persen. Dit kan je doen met een elektrische of hand-aangedreven oliepers. Dit laatste is heel betaalbaar en makkelijk voor thuis. Laat de olie na het persen goed bezinken voor gebruik, tot deze niet meer troebel is.
Papaverolie, papaverzaadolie of maanzaadolie wordt vooral koud gebruikt. Het is zo geschikt als dressing of in smoothies en bij desserts. Maanzaadolie smaakt licht nootachtig. Maanzaadolie kan ook worden gebruikt voor huid en haar. Het trekt snel in de huid en geeft bijna geen vet gevoel op de handen. Maanzaadolie wordt niet gebruikt voor bakken en braden (verhitten).
Papaver houdbaarheid
Om maanzaad te bewaren is het belangrijk dat je het in elk geval heel goed laat drogen. Doe al het goed gedroogde maanzaad vervolgens in een afgesloten potje of bakje om het te bewaren. Op deze manier is het maanzaad uit eigen moestuin direct te gebruiken en nog ten minste één jaar houdbaar (of zelfs langer).
Papaver ziektes en plagen
De slaapbol papaver is zeer goed bestand tegen schimmels en ziektes. Deze komen zelden voor en ook plagen komen eigenlijk nauwelijks voor. In tegendeel, de papaver is een zeer aantrekkelijke plant voor bestuivende insecten. Waarschijnlijk door het giftige melksap van de plant, wordt de plant zelden aangevreten door beestjes.
