Planten afharden? Dit is waarom!

Wat is afharden en waarom is planten afharden zo belangrijk? Binnen voorgezaaide keukenplanten laat je langzaam wennen als je ze buiten zet. Meestal is dit rond de maand mei. Het afharden van een tomatenplant, peperplant of komkommerplant is ontzettend belangrijk. Hier lees je waarom dat is.

Wat is planten afharden?

Afharden is heel kort uit te leggen. Planten afharden is het langzaam laten wennen aan een nieuwe omgeving. Binnen voorgezaaide keukenplanten laat je langzaam wennen als je ze buiten zet. Aan de temperatuur, wind of regen, maar vooral aan het felle zonlicht. Dit kan je op veel verschillende manieren doen, afhankelijk van waar je de planten gaat zetten.

Waarom is afharden belangrijk?

Als je een plant binnen hebt gezaaid staat deze warm, uit de wind en beschermd tegen regen. Op de vensterbank staat ook minder zon dan buiten in het open veld. Zet je de plant opeens buiten neer, dan staat deze op een gevaarlijke plek. Er kan harde wind bij, het kan hard regenen of je plant staat in de brandende zon. Vaak is het buiten (vooral 's nachts) een stuk kouder.

Omdat je plant dit niet gewend is, kan je plant veel stres ervaren. Je plant kan ziek worden, last krijgen van kwalen of gaat in het ergste geval zelfs dood. Planten afharden is bedoeld om dit allemaal te voorkomen. Verderop lees je hoe planten afharden precies werkt. Planten afharden doen we vooral uit bescherming tegen zonlicht en lage temperaturen.

Dit kan er allemaal met je keukenplanten gebeuren, als je ze niet rustig laat wennen aan de nieuwe omgeving:

Koude / Lage temperaturen

Als je plant warm binnen heeft gestaan en je zet deze opeens buiten in de kou, dan levert dit stres op. De groei van je plant kan stil komen te staan. Hoe langer de groei stilstaat, des te meer problemen er ontstaan. Van simpelweg wat geelgekleurde blaadjes tot het volledig doodgaan van je plant (extreme kou of vorst).

Als de kou enkel 's nachts is dan blijft de schade vaak beperkt. Een tomatenplant kan best een nacht bij ~8°c staan als het overdags ongeveer +20°c blijft. Houdt de lage temperatuur langer aan, of is het ook overdags maar een graad of 10°c, dan haal je de tomatenplant toch liever even naar binnen.

In de zaaikalender zie je per plant welke temperatuur zij tolereren. Dit is de "winterhard tot" temperatuur, te herkennen aan het sneeuwvlok icoontje.

Felle zon en weinig wolken

Net als veel mensen kunnen ook planten last krijgen van zonnebrand, vooral als de zon erg fel is. Meestal is dat rond mei het geval, wanneer veel binnen gezaaide keukenplanten naar buiten gaan. Als jouw plant gewend is om binnen te staan, zet je plant dan niet opeens op een zonnige plek.

Vooral jonge planten moeten eerst rustig wennen. Binnen is weinig zon en buiten opeens heel veel. Planten afharden voorkomt dat je planten last krijgen van zonnebrand. Zo ziet zonnebrand eruit op het blad van een komkommerplant:

Maar ook keukenplanten die al wat ouder zijn, kunnen nog steeds verbranden. Staat jouw plant bijvoorbeeld al heel lang in de schaduw, zet deze dan niet opeens in de brandende zon. Dit deed ik ooit met een paprikaplant. Een van de vruchten verbrandde hierdoor. Dat ziet er ongeveer zo uit:

De niet-verbrande delen zijn nog steeds eetbaar hoor, maar het is wel zonde. Liever oogst je straks hele, gezonde paprika's natuurlijk!

Andere redenen om af te harden

Wind:
Bedenk je goed dat binnen gezaaide keukenplanten, volledig uit de wind hebben gestaan. Zet je deze opeens buiten wanneer het hard waait, dan breken er vaak takken of stengels af. Planten afharden helpt je dit te voorkomen. Zet je plant eerst op een beschutte plek uit de wind, als het buiten nog erg hard waait.

Je plant krijgt zo de tijd om aan te sterken. Wanneer de wind is gaan liggen kan je de plant op een ander plekje zetten.

Regen:
Ook regen kan een reden zijn om planten af te harden. Tijdens een hele regenachtige periode kan je de plant misschien niet direct op de bestemde plek zetten. Vooral tomatenplanten kunnen slecht tegen erg nat weer. Ze krijgen dan vaak last van neusrot, wortelrot of worden op een andere manier ziek van de regen.

Planten afharden helpt ook schade door regen te voorkomen. Zet je tomatenplant bijvoorbeeld eerst onder een afdak of in de kweekkas. Als de regenachtige periode voorbij is, kan je de tomatenplant op het definitieve plekje zetten.

Hoe kan je planten afharden?

Je kunt planten afharden op verschillende manieren. Hieronder zie je alle manieren waarop je planten kunt afharden. Zo maak je jouw binnen gezaaide keukenplanten sterk genoeg om buiten (of in de kas) te blijven staan! Onthoud: fel zonlicht en wisselende temperaturen zijn de grootste boosdoeners. Zo los je dat op:

Steeds kort buiten zetten

De eerste manier waarop je planten kunt afharden, is meer gedoe maar werkt het beste. Zet jouw keukenplanten eerst een uurtje buiten, en haal ze daarna weer terug naar binnen. Herhaal dit de volgende dag, maar dan een uurtje langer. Als je merkt dat je planten ergens onder lijden, laat ze dan weer een uurtje korter buiten staan.

Blijf het herhalen, net zo lang tot jouw keukenplanten de hele dag buiten kunnen blijven. Je kunt ze dan ook 's nachts buiten laten staan, maar blijf goed op de temperaturen letten.

Uitplanten als het bewolkt is

Dit werkt alléén bij keukenplanten die snel last krijgen van de brandende zon. Kies rond mei een bewolkte periode uit en ga dan jouw keukenplanten uitplanten. Zet ze op hun plek in de kweekkas of buiten. Door de bewolking hebben ze weinig last van de brandende zon. De kans op zonnebrand is dan minimaal.

Naarmate de bewolking verdwijnt, wennen je planten steeds meer aan de zon. Je hoeft ze niet steeds terug naar binnen te halen, en ze kunnen direct op hun bestemde plek staan.

Schaduwdoek op de kweekkas

Dit werkt alléén bij keukenplanten die snel last krijgen van de zon, en die je in een kweekkas wilt uitplanten. Hang het schaduwdoek over het dak van jouw kweekkas. Je kunt het ook aan de binnenkant ophangen. Het beste is als de ochtendzon gewoon bij je planten kan, maar wanneer de zon hoger staat het schaduwdoek de zon tegenhoudt.

Het schaduwdoek houdt de brandende zon tegen, terwijl je keukenplanten 's ochtends het zonlicht vangen. In de ochtend is de zon nog niet zo sterk en kan het weinig kwaad. Zo krijgen jouw keukenplanten toch voldoende licht, terwijl je ze beschermt tegen de brandende zon in de middag.

Het voordeel is dat je de keukenplanten direct in de kweekkas kunt zetten. Je hoeft ze dan niet steeds terug naar binnen te halen. Het werkt alleen tegen de zon, niet tegen lage temperaturen. Ook in de kweekkas kan het koud worden als de zon weg is 's nachts.

Gebruik maken van vliesdoek

Vliesdoek houdt veel zonlicht tegen maar lang niet alles. Buiten kan je een kweektunnel maken van vliesdoek, waar je planten onder staan. Met een kweekkas kan je vliesdoek over de kweekkas leggen (en vastmaken), maar je kunt het ook in de kas zelf ophangen. Omdat vliesdoek een deel van het zonlicht remt staan je planten eronder redelijk veilig.

Voordeel van deze manier, is dat jouw keukenplanten direct buiten kunnen staan. Je hoeft ze dus niet steeds naar binnen te halen. Toch heeft vliesdoek ook een nadeel. Het houdt veel zonlicht tegen maar niet alles. Het werkt een beetje als een doorschijnend T-shirt. Je kunt nog steeds verbranden als de zon erg fel is. Je keukenplanten kunnen dan ook nog steeds licht verbranden. Blijf dus goed opletten!

Welke planten moet je afharden?

Natuurlijk moet je bij alle keukenplanten die je binnen voor hebt gezaaid, goed opletten. Echter zijn de gevolgen het grootst rond mei. Dan schijnt de zon meestal al erg fel en kunnen je planten makkelijker verbranden. Ook gaan er rond de maand mei, de meeste keukenplanten naar buiten. Vrijwel alles wat warmte nodig heeft gaat naar buiten rond deze tijd.

In de maand mei is afharden dus het belangrijkste. Onder andere deze keukenplanten worden meestal buiten of in een kweekkas gezet rond de maand mei:

Afharden tomatenplant

Een tomatenplant kan last krijgen van zonnebrand. De blaadjes worden dan lichtbruin, schraal en drogen uit. Als zonnebrand ontstaat sterft het blad vaak af. Het aangetaste blad heeft dan geen nut meer. Als te veel blaadjes zijn verbrand kan jouw tomatenplant doodgaan. Bij een tomatenplant is vooral het volgende belangrijk:

• Als het hard regent, zet je plant niet direct in de open lucht. Zet je plant eerst onder een afdakje of in een kweekkas. Zo blijft je tomatenplant beschermd tegen regen. Te veel (regen)water kan voor onder andere neusrot en slechte groei zorgen bij tomatenplanten.
• Als de zon fel schijnt, laat je plant langzaam wennen of bescherm deze tegen de zon. Hierboven zie je een aantal manieren waarop je dit kunt doen. Deze manieren zijn ook heel goed te gebruiken voor een tomatenplantje en andere keukenplanten.
• Is het nog erg koud, wacht dan met het uitplanten van jouw tomatenplant. Een tomatenplant kan iets beter tegen kou dan bijvoorbeeld een komkommer. Toch is het verstandig om te wachten tot het echt warm genoeg is, buiten maar ook in een kas.

Afharden komkommerplant/meloenplant

Een komkommerplant heeft in het bijzonder heel snel last van zonnebrand. Ook lage temperaturen zijn een bedreiging. In de zaaikalender zie je wat de minimale temperatuur is voor een komkommerplant. Een komkommerplant kan niet heel goed buiten staan. Zet deze bij voorkeur in een kweekkas. Zo kan je een komkommerplant goed afharden:

• Als het nog erg koud is, wacht dan nog even met het uitplanten. Als je de komkommerplant buiten wilt kweken, zet deze dan bijvoorbeeld eerst in een kweekkas. Of laat deze iets langer op de vensterbank staan, tot het buiten ook warm genoeg is.
• Bescherm je komkommerplant tegen de zon, ook als deze niet fel schijnt. Een komkommerplant krijgt heel snel last van zonnebrand. Laat je komkommerplant langzaam wennen of bescherm deze. Hierboven zijn een aantal manieren genoemd om dit te doen.

Afharden peperplant/paprikaplant

Een paprikaplant heeft vaak nog iets meer warmte nodig dan een peperplant. Zet je peperplant of paprikaplant op een veilige plek om te wennen aan de zon, wind en temperatuur. Peperplanten en paprikaplanten kunnen vaak meer hebben maar moeten nog steeds afgehard worden.

• Als het nog erg koud is, wacht dan liever nog even met het uitplanten. Je kunt je peperplant of paprikaplant eerst in een kweekkas zetten of langer binnen laten staan. Als het nog erg koud is gaat de groei stilstaan. Dit mag niet te lang duren. In de zaaikalender zie je de groeitemperatuur van deze planten.
• Bescherm je paprikaplant of peperplant kort als de zon erg fel is. Over het algemeen krijgt een peperplant of paprikaplant minder snel last van zonnebrand, maar het kan nog steeds voorkomen. Als de zon erg fel is, bescherm ze dan tijdelijk tegen de zon. Hierboven zie je hoe je dat allemaal kunt doen.

Andere keukenplanten afharden

Verder kan je bij twijfel, je keukenplanten het beste altijd afharden. Als je het niet zeker weet, doe het dan toch. Bij de meeste keukenplanten helpt het om ze langzaam te laten wennen. Doe dit in elk geval bij alle keukenplanten die rond mei naar buiten gaan. Doe het verder vooral bij alle jonge planten.