Stratificeren van zaden

Sommige zaden kiemen alleen na een koude periode. In de natuur gaat dit vaak vanzelf. Zaden die in de zomer zijn ontstaan vallen op de grond. In de winter gaat er dan kou overheen. Als het daarna weer warmer wordt, kunnen de zaadjes kiemen. Bij sommige keukenplanten is stratificeren nodig.

Wat is stratificeren?

Het woord stratificeren of stratificatie wordt op verschillende manieren gebruikt. In de moestuin en eigenlijk in de hele plantenwereld, heeft stratificeren ook een eigen betekenis.

Stratificeren of stratificatie is het laten gaan van een koude periode over de zaden die je wilt kiemen. Niet alle zaden hebben dit nodig, maar van sommige keukenplanten kiemen de zaden niet of heel slecht zonder stratificatie. Warmte ná een koude periode "activeert" de zaden van deze planten. Mochten jouw zaden niet kiemen dan kàn dit dus een van de oorzaken zijn.

Stratificeren in de natuur

In de natuur gaat stratificatie altijd vanzelf. In de zomer rijpen de zaden en daarna vallen ze af (of vliegen ze weg). In de winter gaat er een koude periode over deze zaden. Als de temperaturen daarna weer stijgen in het voorjaar, dan pas kunnen de zaden goed kiemen.

Zelf zaden stratificeren

Je kunt zelf ook zaden stratificeren. Je kunt zaden stratificeren in de koelkast. Leg de zaden tussen twee stukjes vochtig keukenpapier en stop dat in een gesloten zakje. Zelf gebruiken we daar meestal een gripzakje voor, dat is handig en lekker makkelijk. Het zakje met zaden in keukenpapier, kan je daarna in de koelkast leggen. Leg het bijvoorbeeld in de groentelade.

Het zakje met zaden laat je tot enkele maanden in de koelkast liggen, zo lang als de winter meestal duurt. Wanneer de zaden uit de koelkast worden gehaald, worden ze "geactiveerd" bij kamertemperatuur of een hogere temperatuur buiten.

Welke zaden moet je stratificeren?

De meeste keukenplanten hoef je niet te stratificeren. Het zijn vooral veel grotere, meerjarige planten zoals bessenstruiken waarbij dit wel nodig is. Denk bijvoorbeeld aan de zaden van aalbessen, van bosbessen of blauwe bessen en bramen, frambozen, fazantenbessen, druiven, hop, de engelwortel, de zwarte bes en nog een aantal andere keukenplanten.

Meestal zal het dus niet nodig zijn om zaden te stratificeren, omdat je de meeste van deze keukenplanten niet zaait. Dat duurt lang en is ingewikkeld terwijl je ook een plantje of struikje van de kweker kunt kopen. Na het stratificeren van je zaden kan je de moestuin zaden ontkiemen.

Zaden stratificeren uit verpakking

Het verschilt per producent, maar meestal hoef je zaden uit verpakking niet te stratificeren. Zaden worden vaak gekoeld bewaard, omdat ze zo heel lang goed blijven. De ideale temperatuur is dan ergens rond de 5°c, of in elk geval tussen de 4°c en 7°c zoals bijvoorbeeld in de koelkast. Belangrijk is vooral dat de temperatuur constant is.

Als je zaden niet in de koelkast wilt bewaren, doe dit dan in een koele ruimte bij maximaal 15°c. Let wel op, want er vindt bij deze temperatuur geen stratificatie plaats. Wel kan je de zaden zo langer bewaren. Als de temperatuur veel hoger wordt, gaat de kwaliteit van de zaden achteruit. Dit is gemiddeld genomen voor alle soorten zaden.