Slakken bestrijden, biologisch en natuurlijk!

Heb je slakken in de moestuin? Ze eten jonge zaailingen op en nemen hapjes uit de blaadjes van jouw keukenplanten. Zo komt het natuurlijk nooit van een moestuin vol eetbaar groen. Je wil van die slakken af maar hoe doe je dat? Biologisch slakken bestrijden is de oplossing!

Naaktslakken of huisjesslakken?

Misschien wist je het nog niet, maar het zijn vooral naaktslakken die ernstige schade toebrengen. Huisjesslakken doen dit niet, of in elk geval een stuk minder.

Naaktslakken eten werkelijk alles wat je ze hebt voorgeschoteld. Het blad van de bloemkool, het loof van de wortelen... Alle planten behalve een paar planten waar ze een hekel aan hebben (zie ook tip #6). Voor de rest moet alles eraan geloven als je naaktslakken hebt. Inclusief jonge zaailingen van plantjes die je hebt gezaaid. Juist die omdat ze dan nog lekker zacht en mals zijn.

Huisjesslakken eten vooral dode plantendelen. Verkleurde en afgevallen blaadjes, dode planten op de composthoop... Huisjesslakken zijn eigenlijk prettige opruimers, behalve als er niets is om op te ruimen. Is er dus weinig dood plantenmateriaal, dan eten huisjesslakken óók levende planten en jonge zaailingen. Huisjesslakken schuilen op dezelfde plekken als naaktslakken.

16 tips: Biologisch en natuurlijk slakken bestrijden in de moestuin

Tuurlijk, je kunt slakken bestrijden met biervallen of biologische slakkenkorrels. Het remt de plaag een beetje. Je maakt alleen veel beestjes dood, ook in de bodem. Eigenlijk vang je hiermee ook alleen de gevolgen op. Je pakt op deze manier de oorzaak niet aan.

Zoek je een natuurlijke of biologische oplossing tegen slakken? Je kunt uren lang slakken oprapen, als je daar zin in hebt. Je kunt ze dan ergens anders weer uitzetten. Niet iedereen heeft daar tijd voor, of wil honderden glibberige beestjes met de hand oprapen.

Lees daarom de onderstaande tips zodat je straks geen slakken meer hebt!

1. Haal de schuilplekken voor slakken weg

Vraag jij je ook af waar al die slakken vandaan komen? Dan stel je de juiste vraag! Veel slakken zitten in de grond verstopt. Voor de slakken die niet in de grond zitten: Ze schuilen graag op donkere en vochtige plekjes, uit het zicht van vogels en andere dieren, maar vooral ook uit de zon. Staan er veel omgekeerde of lege potten, haal ze dan weg.

Kiertjes in schuttingen, ruimtes tussen twee potten of bakken, ruimtes direct onder potten en bakken... Dit zijn allemaal plekjes waar slakken heel goed kunnen schuilen. Haal je deze plekken weg dan heb je minder last van slakken. Dit geldt óók voor zaaitrays met jonge zaailingen op de grond (zie verderop).

Heb je toch planten in potten en bakken, verplaats ze dan regelmatig. Zo zie je direct of er slakken onder zitten en kan je deze weghalen.

2. Verwijder onkruid en bodembedekkers

Dit valt eigenlijk een beetje in het rijtje "verwijder schuilplekjes" van hierboven. Onkruid, bodembedekkers en planten met laaghangende bladeren, haal je liever weg. Waar planten de bodem bedekken, blijft de bodem goed vochtig. Er is schaduw van de planten en roofdieren zien de slakken niet direct zitten.

Slakken schuilen dus vaak op dit soort plekjes. Door onkruid en bodembedekkers te verwijderen, haal je ook schuilplaatsen voor slakken weg. Verwijder ook bladeren van planten, als de bladeren met veel dicht op elkaar en dicht bij de bodem zitten. Ook daar schuilen slakken graag onder.

3. Maak een moestuin in de volle zon

Niet iedereen heeft de ruimte voor een moestuin in de volle zon, een tuin op het zuiden of een balkon. Wie dat wel heeft, zal minder last hebben van slakken. Slakken houden niet van de zon omdat ze dan uitdrogen. Van daar dat ze ook schuilplekjes zoeken (zie hierboven).

Heb je de kans om jouw moestuin in de volle zon te zetten, dan helpt dit enorm. Een moestuin met weinig schaduw heeft gewoon minder last van slakken.

4. Zet jonge zaailingen op veilige hoogte

Staan jouw zaaitrays en kweekpotjes op de grond? Geen wonder dat jonge plantjes steeds verdwijnen! Tussen die kweekpotjes en onder die zaaitrays schuilen ook slakken. Juist daar, omdat je de trays en potjes regelmatig water geeft. Het is er vochtig, slakken kunnen zich ertussen verstoppen èn ze zitten dicht bij hun maaltijd!

Trays en potjes op de grond zetten zorgt gegarandeerd voor het verdwijnen van jonge plantjes. En voor grote, gezonde en sterke slakken natuurlijk. De oplossing? Haal ze van de grond af! Slakken kunnen er dan niet onder of tussen schuilen. Ze kunnen er zelfs helemaal niet meer bij.

Zet jouw pas gezaaide, jonge plantjes op veilige hoogte. Bij voorkeur op tafels en andere constructies waar slakken niet zo heel snel op komen. Het beste werkt een constructie met dunne pootjes, zoals de etagere op de foto. Dunne, metalen pootjes en van de grond af. Gegarandeerd vrij van slakken!

Dit valt een beetje onder dezelfde categorie als tip #1. Als je potten of bakken niet per se weg kunt halen, of ze niet weg wilt halen, zet deze dan op veilige hoogte. Je kunt natuurlijk niet zaaien zonder kweekpotjes te gebruiken. Zet de potjes dan op een plek, waar slakken niet bij kunnen komen.

5. De bodem uit plastic potten snijden

Je kunt jonge plantjes perfect beschermen door daar oude plastic potten overheen te zetten. Snijd natuurlijk wel even de bodem eruit zodat je plantjes licht krijgen. Zo'n verhoogde rand rondom je jonge plantjes beschermt ze uitstekend tegen slakken. Ideaal voor plantjes in de vollegrond.

Het is mooi als je een oude zaaitray hebt met grote vakken. Je kunt de vakken met een scherp (Stanley)mes uit de tray snijden. Dat doen we zelf ook altijd en meestal gaat dat erg makkelijk. De uitgesneden ronde vakjes zet je vervolgens over alle zaailingen heen.

6. Planten die slakken verjagen

Je houdt van planten, anders heb je natuurlijk geen moestuin. En hoe leuk is het als je iets eetbaars kunt kweken dat ook nog nut heeft! Sommige planten zijn goed in het verjagen van slakken. Met name sterk geurende kruiden. Hoewel niet eetbaar verjagen varens, viooltjes en vingerhoedskruid ook slakken.

Liever iets eetbaars kweken en daar tegelijk ook slakken mee verjagen?

Dit zijn alle planten die slakken op afstand houden:

• Vingerhoedskruid
• Varens
• Viooltjes
• Ooievaarsbek
• (eetbaar) Afrikaantjes
• (eetbaar) Tijm
• (eetbaar) Rozemarijn
• (eetbaar) Salie
• (eetbaar) Lavendel
• (eetbaar) Bieslook
• (eetbaar) Uien
• (eetbaar) Knoflook
• (eetbaar) Daslook

En eigenlijk alle uien- en looksoorten, planten met de Latijnse voornaam Allium, verjagen slakken prima. Gebruik de filters in onze zaaikalender om op de Latijnse naam "Allium" te zoeken, dan zie je alle uien- en looksoorten direct op een rij.

Sommige kruiden bevatten geuren waar slakken niet van houden. Andere kruiden vinden ze gewoon onsmakelijk, of ze bevatten stofjes die giftig of dodelijk zijn voor bepaalde beestjes. Zo kan je slakken met veel kruiden op afstand houden. En natuurlijk niet alléén slakken, ook andere hongerige beestjes. Al die kruiden zorgen namelijk voor meer biodiversiteit, dus meer insecten èn meer natuurlijke vijanden van plaagdiertjes!

7. Natuurlijke laag mulch gebruiken

Je kunt de bodem rondom je planten bedekken met een laag natuurlijk (planten)materiaal. Kies daar dan wel het geschikte materiaal voor uit. Houtsnippers met scherpe randjes zijn bijvoorbeeld ideaal. Slakken kruipen daar niet graag overheen en blijven dus op afstand.

Boomschors is ook zo'n mooi materiaal voor een laag mulch tegen slakken. Stro wordt vaak gebruikt bij aardbeien en voorkomt ook vraat door slakken. Stro wordt óók gebruikt bij kool. Voorzie bloemkool, broccoli, spruitjes vroeg van een laag stro rondom. Dit houdt niet alleen slakken tegen, het werkt óók goed tegen de koolvlieg.

Bedenk je wel dat mulchen invloed heeft op de bodem. Sommige soorten mulch kunnen de bodem verzuren. Mulchen heeft ook invloed op het bodemleven. Lees daarom ook alles over mulchen.

8. Natuurlijke vijanden van slakken

Slakken hebben gelukkig veel natuurlijke vijanden. Daarom is het ook nodig voor ze om schuilplekjes te hebben. Haal je die schuilplekjes weg dan heb je minder last van slakken. Voor alle slakken waar je nog wel last van hebt kan je op de hulp rekenen van een aantal behulpzame diertjes. Zo zijn met name kippen en loopeenden goede handlangers.

Dit zijn een aantal natuurlijke vijanden van slakken:

• Egels - Egels schuilen graag onder een berg bladeren. Leg zo'n berg bladeren in de moestuin om een veilige plek te creëren voor egels. Egels zijn een van de natuurlijke vijanden van slakken. Ze eten veel slakken op een dag en gaan regelmatig de moestuin rond om slakken en andere maaltijden te zoeken.
• Kippen - Altijd al de droom gehad om zelf scharrelkippen te houden? Grijp de kans! Vrije scharrelkippen lopen de moestuin rond. Houd er rekening mee dat ze jonge plantjes kunnen lospikken of vertrappen (per ongeluk), maar ze pakken een groot probleem aan: Ze eten graag alle slakken op die ze vinden.
• Eenden - Zelf eenden houden in de tuin is natuurlijk geweldig. Net als kippen lusten ook eenden af en toe wel een paar slakken. Je kunt eenden daarom gerust rond laten lopen in de moestuin. Net als bij kippen kunnen ze soms ook zaailingen vertrappen. Zet daarom iets om je zaailingen heen ter bescherming.
• Vogels - Hang een vetblok op, plaats een vogelbadje met vers water of leg een handje zonnebloempitten op de tuintafel. Plaats dan wel een (blauw) vogelnet rondom je kersenboom of bessenstruikjes, om te voorkomen dat ze je oogst opeten. Vogels eten ook erg graag slakken die in je moestuin zitten.
• Muizen - Ze zijn niet erg gewild in de moestuin. Muizen eten zaden en pikken je maïs. Als je "last" hebt van muizen maar je hebt erg veel slakken, laat ze dan lekker hun gang gaan. Muizen eten namelijk graag slakken. Muizen zijn een van de grootste natuurlijke vijanden van de beruchte naaktslak.
• Kikkers - Ideaal als je een moestuin naast de sloot hebt of als je een vijver hebt. De vijver of sloot zit vol kikkers en die houden van slakken. Dit geldt overigens ook voor padden als je die ook in de omgeving hebt. Kikkers en padden zijn een grote natuurlijke vijand van naaktslakken en huisjesslakken.
  
• Aaltjes - Dit zijn kleine, parasitaire micro-organismen. Ze komen van nature voor in veel soorten grond, maar je kunt ze ook zelf uitzetten. Bijna alle slakken -met name naaktslakken- leven in de bodem. De slakken worden door de parasietaire organismen binnengedrongen en gaan er uiteindelijk van dood. Wij zijn heel tevreden over aaltjes van BioGroei. Het grote voordeel van aaltjes, is dat ze zich ook vermeerderen. Als je eenmaal aaltjes uitzet, blijven ze meerdere generaties lang in de bodem. Je hebt er dus heel lang voordeel bij.

9. Dood plantenmateriaal (wel of niet?)

Is jouw tuin of moestuin glimmend schoon? Leg dan een hoopje dood plantenmateriaal neer, op een plek waar slakken geen kwaad kunnen. Huisjesslakken eten vooral dode planten. Bij gebrek aan dode blaadjes en dergelijke, kunnen huisjesslakken ook levende plantjes opeten. Op de korte termijn helpt het huisjesslakken bij je zaailingen weg te houden, als je een bergje dood plantenmateriaal neerlegt.

Gebruik dit vooral op de korte termijn, om snel veel (huisjes)slakken bij andere planten weg te lokken. Je kunt de hele berg compost daarna verwijderen, inclusief de slakken die zich erin hebben gevestigd.

Laat het niet te lang liggen. Op de lange termijn trekt het meer slakken aan. De slakken die erin schuilen zullen zich ook weer vermeerderen. Dat moet je voor zijn. Voor die tijd leg je de hoop dode planten ergens anders neer. Een nieuw en vers hoopje onverteerde compost, trekt dan weer nieuwe slakken aan.

Dat brengt ons bij het volgende: Ligt er juist veel dood plantenmateriaal, of zijn de onderste blaadjes van je planten dood en geel of bruin en vochtig? Grote kans dat daar juist slakken op afkomen. Je kunt dit spul het beste zo snel mogelijk verwijderen, of het heel ergens anders neerleggen. Heb je daarentegen een hele schone tuin, leg dan tijdelijk een bergje plantenafval neer om slakken daar naartoe te lokken.

10. Gebruik gemalen koffie en koffieprut

Strooi wat gemalen koffie of koffieprut rondom je planten. Het is voedzaam voor veel planten en slakken houden er niet van. Een win-win situatie dus! Vooral de geur van koffie schrikt veel slakken af, ze houden er niet van en blijven dus op afstand. Het vergaat vanzelf in de bodem en laat geen resten achter.

11. Strooi iets met scherpe randjes

Slakken kruipen nergens overheen waar scherpe randjes aan zitten. Vrijwel alles met scherpe randjes helpt. Strooi bijvoorbeeld versnipperde eierschalen rondom jonge plantjes. Schelpjes, kiezels, boomschors, houtsnippers en heel fijn snoeiafval (houten takjes van kruiden) helpen erg goed. Dit valt een beetje in dezelfde categorie als tip #7 over een laag mulch.

12. Houtas uit de haard of houtkachel

Nog iets wat je kunt strooien en waar slakken niet van houden: fijn as uit de houtkachel of haard! Goed gefilterd as heeft een hele fijne structuur. Slakken houden er niet van. Het is scherp en blijft plakken. Slakken gaan er dus niet overheen. Daarnaast heeft houtas nog veel meer voordelen voor je moestuin en keukenplanten!

Naast het bestrijden van slakken, is houtas ook heel voedzaam voor je planten. Net als fijngemalen vulkanisch gesteente (lavameel) bestaat ook houtas uit heel veel mineralen. Na de verbranding blijven de mineralen achter in de as. Welke mineralen er precies in zitten, hangt af van het soort hout dat je hebt verbrand.

13. Plak koper-tape rondom potten en bakken

Een ijzersterke methode om slakken weg te houden is het gebruik van metaal. Om specifiek te zijn, vooral koper. Koperen gereedschap en koperen draden, houden slakken ver uit de buurt. Je kunt bijvoorbeeld koper-plakband kopen bij diverse tuincentra en tuinwinkels.

Plak koper-plakband rondom potten en bakken, om tafelpoten of om poten van kweektafels. Het werkt! Slakken gaan er simpelweg niet overheen. Ze komen niet bij je planten en je kunt zorgeloos zaaien. Natuurlijk is het wel belangrijk dat er niet al slakken in de potten en bakken zitten.

14. Raap slakken op met de hand en zet ze uit

Aan het begin van dit artikel stond het al in het kort. Niet iedereen heeft er tijd voor, of heeft er zin in om met de hand al die glibberige beestjes in een emmer te stoppen en weg te dragen. Als je er geen problemen mee hebt, doe het gerust. Dit is erg effectief. Je haalt de slakken direct weg bij al jouw keukenplanten, zonder ze dood te maken.

Als je het net als ik kokhalzend staat te doen, dan sla je deze tip over. Persoonlijk zit ik er namelijk niet op te wachten, omdat het hierboven genoemde ook prima werkt.

15. Zout? Gebruik dit nooit, behalve...

Het eerste advies: Blijf weg van zout. Zeer slecht idee. Zout is het laatste dat je in de moestuin wilt hebben. Je planten gaan er dood van en de bodem kan verzilten. Het is slecht voor het bodemleven en slecht voor de biodiversiteit in je natuurlijke, biologische moestuin.

Behalve bij één kleine uitzondering, want die is er wel! Dat heeft te maken met de locatie en de planten die er staan. Sommige planten zoals de strandbiet, veel soorten melde en ook zeekool, houden juist van zout. Deze planten groeien op stranden, vaak in het zand, waar het zoute zeewater af en toe overheen stroomt.

Dit zijn een van de weinige planten die zout daadwerkelijk tolereren. Deze planten nemen zout op. Via het blad laten ze dat ook weer los. Het blad van deze planten smaakt vaak ook licht zout. Op de specifieke plekken waar deze planten groeien, zijn in principe geen slakken. Je zou zelfs de blaadjes van deze soorten kunnen gebruiken om slakken te bestrijden als ze zout smaken.

Planten zoals zeekool zijn hierdoor resistent tegen slakken, maar alléén als ze ook daadwerkelijk zout opnemen. Doen deze planten dat niet, dan zijn het dus gewone planten waar geen zout in zit. In dat geval eten slakken ze opeens wel. Dat verschil is vooral bij zeekool erg merkbaar.

Veel van deze planten doen het goed als je zeezout toevoegt aan het water. Je kunt de planten dan in potten zetten zonder gaten, uit de regen. Zo blijft het zout in de pot en komt het niet bij andere planten terecht. Ook slakken die gaan zeker niet in deze potten zitten. Gebruik dan wel alléén specifiek natuurlijk zeezout voor deze planten. Geen andere (bewerkte) soorten zout.

Het gebruik van zout is op de eerste plaats dus een zeer slecht idee. Waar het van nature voorkomt kan je zeer kleine hoeveelheden gebruiken. Woon je bijvoorbeeld aan het strand en kweek je zeekool, melde of strandbiet? Dan haal je het liefst af en toe een emmer zeewater voor je zoutminnende planten. Het is goed voor deze planten èn houdt slakken ver weg.

16. Gebruik zo veel mogelijk tips, niet maar één!

"Maar ik heb de potten toch weggehaald?"
"Ik heb toch bieslook geplant?"
"De tuin is toch helemaal schoon?"
"Mijn plant staat toch in een pot op tafel?"
"Het werkt dus niet!"

Helaas hoor ik dit vaak. Als je maar één of twee tips er tussenuit pakt, is dat natuurlijk nooit voldoende. Wat de natuurlijke tips zo effectief maken, is dat ze samen voor resultaat zorgen. Plant niet alleen een bieslook plantje, maar zet je plant óók op tafel. Gebruik niet alleen aaltjes maar haal óók lege potten of bakken weg. Maak óók de tuin schoon en verwijder óók bodembedekkers als daar veel van zijn.

Wil je slakken biologisch, natuurlijk maar vooral ook effectief bestrijden? Gebruik dan niet maar één of enkele tips. Gebruik ze allemaal of in elk geval zo veel mogelijk.

Biologische bestrijdingsmiddelen

Het gebruik van biologische bestrijdingsmiddelen lijkt een mooie oplossing. Toch kan je over dit soort oplossingen en strooigoed het beste kritisch blijven. Biologisch is niets meer dan dat er rekening wordt gehouden met natuur en milieu. Biologische middelen worden zonder chemische of synthetische ingrediënten gemaakt.

Echter, ook biologische bestrijdingsmiddelen kunnen schadelijk zijn. Zo zijn biologische slakkenkorrels vaak ook schadelijk voor ander bodemleven. Het doodt niet alleen slakken maar bijvoorbeeld ook wormen. Hetzelfde geldt voor diatomeeënaarde (in het kort: gemalen versteende algen). Je pakt slakken aan, maar ook andere beestjes.

Veel bestrijdingsmiddelen zijn dus erg slecht voor de biodiversiteit, ook als ze biologisch zijn. Op de verpakking staat soms "Niet schadelijk voor bijen". Dat kàn betekenen: Wel schadelijk voor andere beestjes. Dit hoeft niet het geval te zijn maar als je het niet zeker weet, kan je het volgens ons beter niet gebruiken.

Overigens is een verminderde biodiversiteit heel slecht voor je moestuin. Dit hoef ik je waarschijnlijk niet te vertellen. Wormen maken bijvoorbeeld de bodem luchtiger. Ook maken zij de bodem voedzamer met hun uitwerpselen, die wij beter kennen als wormenmest. Wormenmest is ontzettend goed voor jouw keukenplanten.

Naast het bodemleven kunnen bestrijdingsmiddelen ook insecten doden. Óók als de middelen biologisch zijn, en dat is slecht voor jouw oogst:

Minder insecten = Minder natuurlijke vijanden = Grotere plagen, maar ook:
Minder insecten = Minder bestuivers = Minder vruchten

Toch zijn niet alle middelen door en door slecht. Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat onze planten gezonder werden van Schimmelgevoelige Planten Spray van Pokon. Het middel is biologisch en bestaat voor de volledige 100% uit kruidenextracten, volgens de verpakking. Niet alleen verdween meeldauw, ook bladluizen en slakken bleven ver weg. Dit stond niet eens op de verpakking.

In de strijd tegen slakken zijn we -zoals eerder ook genoemd- erg te spreken over aaltjes van BioGroei. Het werkt ook op de lange termijn, omdat de aaltjes zich ook weer vermeerderen. Zo zorgen ook toekomstige generaties aaltjes voor minder slakken op de lange termijn.