Klaroen soorten
Klaroen of bayam komt onder andere uit Suriname en wordt in Surinaamse, maar ook Chinese gerechten gebruikt. Bayam of klaroen wordt ook wel Chinese spinazie genoemd. Het is een plant uit de amarantenfamilie en een rasechte amarantensoort. Bayam komt echter uit meer tropische gebieden. Andere amarantensoorten komen ook in gematigde gebieden voor.
Dit zijn een aantal bekende amarantensoorten, broertjes en zusjes van klaroen of bayam:
- Afrikaanse amarant - Amaranthus graecizans
- Argentijnse amarant - Amaranthus standleyanus
- Groene amarant - Amaranthus hybridus
Onder andere de basterdamarant en Franse amarant zijn afstammelingen van de groene amarant. Deze soorten zijn iets minder bekend. - Kattenstaartamarant - Amaranthus caudatus
Maakt eetbare blaadjes en zaden. De zaden worden soms als graan gebruikt, of eigenlijk als (glutenvrije) graanvervanger. Heeft hoge sierwaarde! - Klaroen - Amaranthus dubius
Wordt ook wel Bayam of Chinese spinazie genoemd. Het is een bladgroente die in Suriname bekend is en in Chinese gerechten wordt gebruikt. - Kleine majer - Amaranthus blitum
Het blad werd lang geleden al gegeten als een soort spinazie, maar werd destijds vervangen door de spinazie die we vandaag de dag kennen. - Liggende majer - Amaranthus deflexus
- Nerfamarant - Amaranthus blitoides
- Oeveramarant - Amaranthus tuberculatus
- Papegaaienkruid - Amaranthus retroflexus
Wordt vooral in India als geneeskrachtig beschouwd. Het blad kan worden gebruikt in gerechten met bieslook of andere looksoorten en peper. - Rode klaroen - Amaranthus tricolor
Wordt ook wel "rode klaroen" genoemd. De zaden van deze bladgroente worden vaak verkocht onder de namen "Bayam" en "Chinese spinazie". - Tweehuizige amarant - Amaranthus palmeri
Kan veelzijdig worden gebruikt in de keuken voor het blad, de stengels en ook de zaden. De zaden gebruiken we als (glutenvrije) graanvervanger. - Witte amarant - Amaranthus albus
Maar er zijn nog veel meer soorten amarant. Dit zijn slechts de meest bekende soorten, waarvan we een aantal soorten als bladgroente of graanvervanger gebruiken in de keuken. Een aantal andere amarantsoorten worden dus ook gebruikt voor de zaden. Bij klaroen is dit niet het geval.
De zaden van de geschikte amarantensoorten zijn een uitstekende graanvervanger. Omdat het geen echte grassen zijn, zijn amarantsoorten als graanvervanger van nature 100% glutenvrij.
Klaroen zaaien en planten
Wanneer kan je klaroen zaaien?
Klaroen zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van mei tot juli.
Klaroen zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van maart tot juli.
Wanneer kan je klaroen planten?
Klaroen planten of uitplanten op de bestemde plek kan in de kweekkas van april tot augustus.
Klaroen planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van mei tot augustus.
Klaroen is een éénjarige plant die je het beste kunt voorzaaien. Buiten is het vaak nog te koud. Je kunt klaroen in de kweekkas uitplanten of buiten in de vollegrond, maar ook in potten en bakken. Direct in de vollegrond zaaien lukt meestal ook goed, dan wel pas na ijsheiligen (half mei).
Bayam of klaroen kan je goed in potten en bakken kweken. Het is dan -op het juiste moment natuurlijk- heel makkelijk om ze direct in de potten of bakken te zaaien. Kijk hiervoor bij het stukje over direct zaaien in de vollegrond, verderop hieronder.
Bayam of klaroen zaaien in zaaitrays of potjes
Het makkelijkste is om klaroen of bayam voor te zaaien in een zaaitray of kleine kweekpotjes. Deze kan je op een verhoging zetten, weg van slakken en dergelijke. De kans dat je jonge zaailingen worden opgegeten is kleiner bij het voorzaaien. Zelf doen we dit het liefst in een zaaitray met grote vakken (5-6 cm). Als alternatief kan het ook in kleine kweekpotjes zoals P7-formaat kweekpotjes.
Vul de tray of potjes tot de rand met fijne zaaigrond. Druk dit eenmaal goed aan en strooi de zaden daarin. Per vakje of potje strooi je een paar zaadjes. Drie of vier zaadjes is ruim voldoende. Dek de zaden af met nog een laagje fijne zaaigrond. Niet te veel natuurlijk, de zaden mogen ongeveer een halve centimeter onder de grond zitten.
Houd de zaaigrond licht vochtig en niet te nat. Zaaigrond in trays of potjes droogt snel op, zeker als de zon erop staat. Houd er rekening mee als het zaaigoed in de zon staat. Zet de potjes of trays bij voorkeur in een lichte vensterbank als je binnenshuis voorzaait, of buiten op een zonnig plekje. Bijvoorbeeld in een kweekkas of op een stukje open terrein.
Bayam of klaroen direct in de vollegrond zaaien
Ook direct in de vollegrond zaaien gaat makkelijk met vrijwel alle amarantsoorten, dus ook klaroen. Echter heeft klaroen dankzij de tropische komaf meer warmte nodig. Klaroen zal je dus binnen moeten voorzaaien als je eerder wilt beginnen. Later in het voorjaar en in de zomer kan dit ook buiten, direct in de vollegrond.
Bayam of klaroen zaaien in de vollegrond, gaat het beste als je de grond goed hebt losgemaakt. Met een hark kan je geultjes maken om de zaden in te strooien. Je kunt ook gaatjes maken van maximaal één centimeter diep, niet te diep dus. Strooi de zaden in de gaatjes of geultjes uit en druk de gaatjes of geultjes dicht.
Na het zaaien houd je de grond licht vochtig maar zeker niet te nat. Na het opkomen van de zaailingen moet je de jonge plantjes iets uitdunnen. Zorg dan voor genoeg afstand tussen de plantjes. Na het uitdunnen hebben de jonge plantjes genoeg ruimte om goed verder te kunnen groeien.
Per vierkante meter kan je ongeveer 9 tot 13 klaroen planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 3 tot 5 klaroen planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.
Klaroen standplaats en verzorgen
Hoewel amarantensoorten meestal niet veeleisend zijn, hebben bayam en klaroen wel een beetje verzorging nodig. We raden je aan om de plantjes goed te bemesten en een goede grond te gebruiken. Verder staat bayam of klaroen heel graag op een plekje in de volle zon, warm en beschut. De kweekkas is daarom ideaal, maar je kunt klaroen ook buiten kweken.
Bayam of klaroen is beslist niet winterhard. Overigens zijn alle amarantensoorten slechts eenjarige planten. Ze sterven dus na de zomer weer langzaam af. Tegen de herfst oogst je het laatste beetje. In de wisselteelt staat bayam of klaroen bij de bladgewassen,
Klaroen combinatieteelt en wisselteelt
Klaroen
Voor het kweken van klaroen zou je wisselteelt kunnen gebruiken.
Klaroen is een bladgewas. De ideale voorteelt is een koolgewas en de ideale nateelt is een vruchtgewas volgens het wisselteelt schema.
Klaroen goede buren
Klaroen heeft geen nadrukkelijk goede buren.
Klaroen slechte buren
Klaroen heeft geen nadrukkelijk slechte buren.
Klaroen water geven
Geef niet te veel water maar laat de grond niet voor lange tijd opgedroogd. Bayam of klaroen staat graag op een licht vochtige grond. Let in de zomer extra goed op. Ook in potten of bakken kan je bayam of klaroen beter iets vaker water geven, want daar drogen ze nog sneller uit. Zeker in de volle zon.
Klaroen grondsoort en bodem
Wat de zuurtegraad betreft hebben de meeste amarantensoorten geen eisen. Ook klaroen of bayam groeit op zo wel zure als alkalische grond. Het maakt bijna geen verschil welke van de twee de bodem meer is. Wat wèl uitmaakt is dat de grond niet te lang nat blijft, maar ook nooit volledig opdroogt.
Wil je graag bayam kweken (klaroen kweken) dan kies je dus een licht vochthoudende grond. Maar wel een grond die ook een goede afwatering heeft bij hevige regenval. In potten of bakken let je altijd goed op, dat er gaten onderin de pot of bak zitten. Overtollig water moet makkelijk wegkunnen.
Vermoed je dat de grond veel te snel opdroogt, dan kan je vermiculiet toevoegen om vocht langer vast te laten houden. Als de grond juist te lang nat blijft kan je perliet toevoegen, maar wees daar terughoudend mee. Dit zorgt voor een verbeterde drainage maar ook snellere uitdroging, zeker in potten.
pH
Klaroen tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?
Klaroen bemesten
Voor het bemesten van bayam of klaroen raden we stikstof sterk aan. Je kweekt deze amarant immers als bladgroente. Wat de wisselteelt betreft kweek je bayam of klaroen bij de bladgewassen. Dat is handig omdat je die dan ook extra stikstof geeft. Geef bayam of klaroen een sterke, stikstofrijke voeding voor grotere en gezondere blaadjes.Voor het bemesten van klaroen adviseren we bij benadering de samenstelling stikstof (N), fosfaat (P) en kalium (K) 12-6-8 . Dit is ons advies en geen vereiste. Je kunt zelf mest mengen naar verhouding. Lees ook: Wat is NPK mest?
Wanneer klaroen oogsten
Wanneer kan je klaroen oogsten? Doorgaans doe je dit van mei tot oktober.
Pluk of snijd de blaadjes dicht bij de grond en bij het hart van de plant af. De rest van de plant blijft leven en kan zo verder groeien. Je kunt van klaroen of bayam dus meerdere keren oogsten. Eventueel kan je aan het einde van het jaar ook de hele plant uit de grond halen. Zo heb je in één keer een grotere oogst, voor grotere maaltijden.
Klaroen gebruiken en bewaren
Bayam of klaroen is erg vol van smaak. De smaak wordt aards genoemd. Zelf zou ik de smaak eerder nootachtig noemen. Het is best een lekkere bladgroente en je kunt het op veel verschillende manieren gebruiken. De naam Chinese spinazie is dus niet zomaar ontstaan. Je gebruikt bayam of klaroen op dezelfde manieren als je spinazie kunt gebruiken.Klaroen kiemgroenten
Amarantsoorten zijn geen bekende kiemgroenten, maar ze kunnen zeker wel als kiemgroente worden gegeten. Dit geldt voor alle amaranten en zo ook klaroen of bayam. De kiemen zijn gezond en zitten vol vitaminen en mineralen.
Stop de zaden in een kweekpotje met gaasdeksel of een kiemtoren. Dagelijks goed omspoelen en uit laten lekken. Je hebt dan binnen één tot twee weken verse kiemgroenten van bayam of klaroen, een amarantsoort. De andere soorten zijn ook als kiemgroenten op te kweken.
Klaroen houdbaarheid
Het beste gebruik je bayam of klaroen direct na het oogsten, of pluk je het pas als je het gaat gebruiken. De blaadjes blijven tot enkele dagen goed in de koelkast. Als je het blad van klaroen gaat meekoken als spinazie, dan kan je het nog iets langer bewaren. Het is dan minder erg als het blad slap is geworden, omdat je het toch nog moet koken.
Klaroen ziektes en plagen
De van oorsprong exotische klaroen of bayam heeft weinig last van plaagdieren in ons klimaat. Luizen kunnen een enkele keer voorkomen bij hoge uitzondering. Ook slakken kom je af en toe eens tegen, maar slechts bij gebrek aan iets beters. Ze komen vooral af op dood plantenmateriaal. Door de planten schoon en gezond te houden voorkom je plagen en aanvallen.
