Salie soorten
Salie is een aromatisch keukenkruid waarvan we de blaadjes drogen. Salie staat soms beter bekend als keukensalie, echte salie of gewone salie. Ook is gewone salie (Salvia officinalis) het zusje van witte salie (Salvia apiana). Waar witte salie, afkomstig uit Californië, vooral spirituele toepassingen kent, wordt keukensalie meer in de keuken gebruikt.
Gewone salie groeit beter in ons klimaat dan witte salie. Ook witte salie is eetbaar maar is minder bekend in de keuken, en ook minder lekker.
De wetenschappelijke naam Salvia doet vaak denken aan de gelijknamige drug die ook salvia heet. De drug komt niet van salie maar van een andere plant uit de familie, namelijk Salvia divinorum. In tegenstelling tot de meeste salvia-soorten groeit de divinorum-variëteit juist op vochtige en beschaduwde plekjes.
Wat ook leuk is om te weten is dat niet zo lang geleden is ontdekt, dat rozemarijn eigenlijk ook een Salvia-soort is. Rozemarijn (Salvia rosmarinus, voorheen Rosmarinus officinalis) is dus ook een zusje van keukensalie.
Salie zaaien en planten
Wanneer kan je salie zaaien?
Salie zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van februari tot april.
Wanneer kan je salie planten?
Salie planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van april tot juni.
Salie zaaien we zelf altijd voor in kweekpotjes. In principe kan je ook later salie zaaien. De tijden in onze zaaikalender gaan ervan uit dat je dan hetzelfde jaar nog kunt oogsten. Salie zaaien we dus in het vroege voorjaar omdat je dan hetzelfde jaar nog blaadjes kunt plukken, al is het maar een klein beetje.
Je kunt salie ook stekken maar dit is niet heel makkelijk. Salie groeit erg traag waardoor stekken lang kan duren, of soms zelfs mislukt. De grootste kans heb je in vochtige zaaigrond met stekpoeder. Wil je salie stekken, kies dan een mooie scheut met 5-6 ogen (blaadjes/knoppen), van een volwassen en goed volgroeide salie plant.
Zelf salie zaaien in potjes
Omdat salie zaden beter kiemen als het iets warmer is, zaaien we salie altijd binnen voor in kweekpotjes. Vul een aantal potjes met zaaigrond en druk dit aan. In elk kweekpotje druk je ongeveer 3 salie zaden, niet dieper dan een halve centimeter in de zaaigrond. Als er meerdere plantjes opkomen, verwijder je de kleinste. Houd er steeds 1 over per potje.
Geef direct na het zaaien een flinke scheut water, maar laat de zaaigrond daarna ook weer heel goed opdrogen. Laat tijdens het kiemen de zaaigrond steeds goed opdrogen voor je opnieuw water geeft. Geef dan ook steeds maar een beetje water. Je salie zaden kiemen beter als ze niet heel nat worden.
Zet je kiemplantjes ook zo licht mogelijk. Zelf hebben we een vensterbank op het zuiden. Niet alle planten kiemen daar goed maar voor salie is dit ideaal. Doorgaans kiemen salie zaden op deze manier binnen 1-3 weken op kamertemperatuur.
Per vierkante meter kan je ongeveer 6 tot 9 salie planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 2 tot 4 salie planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.
Salie standplaats en verzorgen
Als je salie plant eenmaal staat is deze helemaal niet veeleisend. Je hoeft salie bijna niet te verzorgen, behalve af en toe water geven als het erg droog is. Wat vooral belangrijk is, is dat je de juiste grond kiest die geschikt is voor je salie plant. Het kiezen of zelf maken van een geschikte grond, is misschien wel twee derde van al het werk dat je hebt aan salie kweken.
Ook is het kiezen van een geschikt plekje belangrijk. Salie kweken we altijd op een plekje in de volle zon. Zo lang het zonnig en lekker warm is, heeft salie niet veel nodig.
Salie combinatieteelt en wisselteelt
Salie
Voor het kweken van salie hoef je geen wisselteelt te gebruiken.
Salie goede buren
Salie kweken kan goed samen met
doperwt
kapucijners,
lavendel,
linzen,
peul
pronkboon,
rozemarijn,
slaboon,
spruitjes,
tijm,
tuinboon,
uien
venkel,
wortel,
als je gebruik maakt van combinatieteelt.
Salie slechte buren
Salie kweken gaat liever niet samen met
courgette,
pompoen,
als je gebruik maakt van combinatieteelt.
Salie water geven
Een salie plant staat goed op droge grond. Je hoeft salie dus niet veel of vaak water te geven. Houd er wel rekening mee dat je salie plant in pot sneller opdroogt dan in de vollegrond. Ook droogt een zanderige grond, de ideale grond voor salie, snel op. Daarnaast speelt ook de plek in de volle zon een rol. De zon doet vocht in de bodem nog sneller verdampen.
Al met al houd je dus rekening met het snel opdrogen van de grond. Belangrijk is wel dat je de grond de kans geeft op goed op te drogen, voor je opnieuw water geeft. Geef ook niet te veel water in één keer. Je kunt beter steeds een beetje geven. Wacht na het water geven weer tot de grond helemaal is opgedroogd. Daarna kan je de stappen weer herhalen.
Houd in de warme en droge zomermaanden een extra oogje in het zeil. Je salie plant kan dan sneller uitdrogen. Hoewel salie goed tegen droogte kan, is het natuurlijk ook geen woestijnplant zoals een cactus. Je salie plant heeft wel wat water nodig als het erg lang droog blijft.
Salie grondsoort en bodem
Salie kweken we op een droge, zanderige, schrale en arme grond. Op kleigrond kan je salie kweken vergeten, dat lukt gewoon niet. Blaadjes worden dan geel omdat je plantje geen voedingsstoffen meer kan opnemen. Kleigrond is enorm verstikkend en hard, waar je salie plant slecht tegen kan.
De ideale grond is licht zuur, humusrijk maar toch droog en zanderig. Belangrijk is dat overtollig water makkelijk weg kan. Wil je salie kweken in potten, vul de bodem van de potten dan met een laag kiezels of hydrokorrels. Zo voorkom je dat gaten dichtgeslibd raken met potgrond. Overtollig water kan dan makkelijker weg uit de pot.
Ook helpt het om perliet toe te voegen aan het mengsel met potgrond. Perliet bevordert de afwatering. In het kort zorgt dit dat de potgrond sneller opdroogt. Ideaal voor salie en om je potgrond te verbeteren. Je kunt naast perliet ook zand toevoegen aan de potgrond. Kies dan bij voorkeur fijn zand met kleine korreltjes.
pH
Salie tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?
Salie bemesten
Salie kan goed op arme grond groeien. In de basis hoef je salie dus niet te bemesten. Let wel op, want zou je salie kweken in een pot dan spoelen voedingsstoffen natuurlijk heel snel uit. Ook als je salie plant een langere tijd op dezelfde grond staat, op dezelfde plek, kan bemesten toch bijdragen.
Meestal krijgt salie last van kwaaltjes als deze een langere tijd op dezelfde plek staat. Bijna altijd helpt het om dan een hele lichte meststof te geven. Je kunt zelf een meststof samenstellen of een meststof voor kruiden gebruiken. Lavendel mest zou ook erg goed werken bij salie.
Ziet je salie plant er niet zo gelukkig uit dan helpt bemesten vaak wel. Kies in elk geval een lichte meststof, niet te sterk maar wel langwerkend. Jonge salie planten geven we vooral meer fosfaat. Dit bevordert de aanmaak van bloem- en bladknoppen en versterkt deze ook. Jonge planten nemen meer fosfaat op, ook voor later.
Tijdens de groei kan het geen kwaad om voorzichtig meer stikstof te geven. Je kweekt salie immers voor de blaadjes. Echt nodig is het niet maar als je salie plant niet zo mooi vol lijkt als die zou moeten zijn, dan kan stikstof helpen.
Voor het bemesten van salie adviseren we bij benadering de samenstelling stikstof (N), fosfaat (P) en kalium (K) 2-4-3 . Dit is ons advies en geen vereiste. Je kunt zelf mest mengen naar verhouding. Lees ook: Wat is NPK mest?
Salie bloei en bestuiven
Wanneer bloeit salie? Salie bloeit doorgaans van juni tot augustus.
Voor de oogst als kruid is bestuiven niet nodig. Mocht je ooit zaadjes willen oogsten om die weer zelf te zaaien, dan is de bestuiving wel vereist. Salie maakt tweeslachtige bloemen, wat betekend dat de plant goed zelfbestuivend is. Tijdens de bloei komen er veel bijtjes, hommeltjes, zweefvliegjes en andere insecten op je salie plant af. Voor de bestuiving hoef je dus zelf niets te doen.
In het voorjaar kan je salie plant bloemknoppen gaan maken. Op het eerste gezicht lijkt het dan op één stevige, grote bloemknop. Uit die knop komen echter bloeistengels met meerdere, kleine lipbloemetjes. Salie kan opvallende, paarsblauwe bloemetjes maken maar kan zelfs wit of roze bloeien, afhankelijk van het soort salie.
Tijdens de bloei ontstaan er zaadjes die na de bloei opdrogen. Voor de zaadteelt laat je de zaden het beste aan de plant opdrogen. Zo weet je in elk geval dat de zaden goed volgroeid zijn, maar zijn de zaden ook makkelijker uit de bloemen te schudden. Knip de bloeistengels af en schud de zaden uit, bijvoorbeeld in een (papieren) zak.
Wanneer salie oogsten
Wanneer kan je salie oogsten? Doorgaans doe je dit van juni tot oktober.
Gedurende de hele groei van je salie plant, kan je blaadjes blijven plukken. Deze kan je voorzichtig bij het bladsteeltje lostrekken met de hand. Van jonge salie planten kan je beter iets minder blaadjes plukken. Zo houd je het plantje sterk en groeit deze in het volgende jaar makkelijk verder. Zorg dus dat je eerstejaars salie plant genoeg blaadjes over houdt.
Vanaf het tweede jaar kan je al veel meer plukken, maar pluk je salie plant vanzelfsprekend nooit helemaal kaal. Stop liever met het plukken van blaadjes als je salie plant bijna in rust gaat. Dit is meestal na de bloei of op z'n laatst in de herfst. Je salie plant kan in de herfst soms (beperkt) blaadjes laten vallen. Blaadjes die makkelijk loslaten kan je altijd plukken.
Salie gebruiken en bewaren
Je kunt salie gewoon vers gebruiken, direct van de plant, maar omdat de blaadjes niet lang vers blijven en snel uitdrogen pluk je ze dan liever pas als je ze ook echt gaat gebruiken. Ook kan je salie drogen en dan zijn de blaadjes makkelijk te verkruimelen over je gerechten. Salie doet het vooral erg goed bij vleesgerechten.
Salie houdbaarheid
Salie gebruik je het liefst direct van de plant, of als de blaadjes al goed gedroogd zijn. Het blad blijft namelijk niet lang vers, het droogt snel uit, maar dat geeft helemaal niets. Je kunt het namelijk drogen en nog ten minste een jaar bewaren, in een goed afgesloten potje of bakje.
Salie snoeien
Wanneer kan je salie snoeien? Doorgaans doe je dit van februari tot maart.
Salie hoef je in principe maar weinig te snoeien. Je kunt salie snoeien als je deze toch mooi in vorm probeert te houden of als je dode takjes ziet. Snoei in ieder geval nooit in de winter of als er vorst wordt verwacht, dan herstellen snoeiwonden erg slecht. Het ideale moment om te snoeien is vlak voor de salie opnieuw uitloopt.
Het snoeien van je salie plant is niet vereist. Je kunt salie dus gerust naar eigen wens snoeien of juist laten groeien zoals die is. Dit maakt salie een vrij makkelijk en onderhoudsarm plantje. Knip ook nooit grotere takjes weg, die groeien maar langzaam opnieuw aan. Vaak blijft het dan een kale plek in je salie struikje.
Salie ziektes en plagen
Salie heeft weinig last van plagen. Veel beestjes zien de plant niet zo zitten, maar sommige kevers kunnen hapjes nemen uit het blad. Meestal zal je daar geen last van hebben. Omdat salie graag op droge plekken groeit kan je spinnen tegenkomen die een web maken in de buurt van of in de salieplant. Van schimmels heeft salie weinig last.
