Stevia soorten
We noemen het soms honingkruid of suikerplantje. De naam suikerplant heeft het te danken aan de zoete smaak. De meeste mensen kennen het als stevia, de naam die het ook in de winkel krijgt. Als ingrediënt wordt het vaak aangegeven met steviolglycosiden, het stofje dat uit dit plantje wordt gewonnen.
Stevia blaadjes kan je gebruiken om gerechten of thee te zoeten. Eigenlijk is stevia een soort zoetstof. Als je op het blad kauwt smaakt dit tot 10x zoeter dan suiker. Het stofje dat de zoete smaak veroorzaakt, steviolglycosiden, is in pure vorm tot 300 keer zoeter dan suiker. Stevia (Stevia rebaudiana) is meerjarig en niet winterhard.
Stevia zaaien en planten
Wanneer kan je stevia zaaien?
Stevia zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van februari tot april.
Wanneer kan je stevia planten?
Stevia planten of uitplanten op de bestemde plek kan in de kweekkas van mei tot juni.
Stevia planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van mei tot juli.
Bekijk ook het stevia zaaien stappenplan met video
Stevia is een zeer trage kiemer. Zelfs na het kiemen groeien de zaailingen vaak heel langzaam. Daar komt snel verandering in wanneer het warmer en zonniger wordt. Vanaf het tweede jaar groeit dit plantje al vroeg en vrij snel verder. Het kan zo vanaf het tweede jaar al vroeg een mooi bosje worden.
Hoewel we soms stevia planten kopen is zelf stevia zaden zaaien natuurlijk veel leuker. Moeilijk is het ook niet. Zorg alleen dat je plantje nooit uitdroogt tijdens of na het kiemen. Omdat we stevia vroeg zaaien doen we dit op de vensterbank in kweekpotjes. Pas vanaf half mei kan je stevia planten en dit doen we dan in een pot.
Zelf stevia zaaien in potjes...
Vul een aantal kweekpotjes met zaaigrond. Zelf gebruiken we een biologische, licht bemeste zaai- en stekgrond met een fijne structuur. Druk de zaaigrond in de potjes aan, bijvoorbeeld met de bodem van een ander potje. Daarna kan je een paar van die kleine zaadjes uitstrooien. Een stuk of 5 is genoeg. Zo weet je zeker dat in elk potje iets opkomt.
De zaadjes zijn piepklein dus je hoeft bijna geen dekgrond te gebruiken. Dek de zaden dus af met een heel dun laagje zaaigrond. Geef regelmatig water. Zorg dat de zaaigrond nooit helemaal opdroogt. Binnen enkele weken kan je de kleine zaailingen zien zitten. Je kunt deze iets uitdunnen tot je er één per potje over houdt. Verwijder de zaailingen pas als de eerste echte blaadjes te zien zijn.
Trek de zaailingen voorzichtig uit de grond. Wacht ook niet te lang, dan hebben ze te veel worteltjes gemaakt en zijn ze verstrikt geraakt in elkaar.
Stevia planten, buiten of in kas...
Vanaf mei kan je stevia planten in de kas, of na half mei gewoon buiten. Het moet echt warm genoeg zijn. Stevia planten we bij voorkeur in een pot en liever niet in de vollegrond. Gebruik de juiste grond (zie verderop bij grondsoorten). Stevia planten we dus niet te vroeg want dan is het nog erg koud.
Per vierkante meter kan je ongeveer 4 tot 7 stevia planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 2 tot 4 stevia planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.
Stevia standplaats en verzorgen
Stevia heeft veel warmte nodig maar hoeft niet per se in de volle zon te staan. De halfschaduw is prima, of zelfs nog beter. Stevia kweken we in potjes. In de brandende zon en ook nog in potjes, verdampt het vocht in de grond gewoon te snel. Stevia kweken we ook graag op een beschut plekje, uit de wind en beschermd tegen weersinvloeden.
Eigenlijk komt stevia uit subtropische gebieden. Stevia is dus niet winterhard. Als het te koud wordt sterft het plantje al snel af. Het blad wordt dan bruin en uiteindelijk heel donker van kleur, tegen zwart aan. Niet alleen bovengronds maar ook ondergronds sterft het plantje dan af. Stevia zetten we in de winter dus gewoon op de vensterbank.
Zou je stevia kweken als éénjarige en niet overwinteren, dan krijg je deze waarschijnlijk niet tot bloei. Stevia bloeit laat en vanaf de herfst ontstaan de eerste bloeistengels. De bloemknopjes zetten vaak alleen door als je het plantje rond die tijd binnen zet, op een zonnige vensterbank. Houd je het plantje buiten dan vallen de knopjes vanzelf af.
Naast het water geven en bemesten heeft stevia niet veel eisen. Officieel zou stevia bladverliezend zijn maar we hebben iets leuks ontdekt. Wanneer we stevia overwinteren, loopt dit kruidje vroeg in het jaar opnieuw uit. Rond dezelfde tijd dat oude blaadjes dood gaan. Eigenlijk zit stevia nooit zonder blaadjes, ook al sterven oude delen wel af.
Dat ligt misschien ook een beetje aan de plek. Stevia kweken we in de winter op een zonnige vensterbank. Een vensterbank op het zuiden dus. Toch was het ook aardig bewolkt en regenachtig de laatste winters. Of de resultaten op het oosten het zelfde zijn, valt wel sterk te betwijfelen. Zet stevia dus liever zo licht mogelijk gedurende de winter.
Stevia combinatieteelt en wisselteelt
Stevia
Voor het kweken van stevia hoef je geen wisselteelt te gebruiken.
Stevia goede buren
Stevia heeft geen nadrukkelijk goede buren.
Stevia slechte buren
Stevia heeft geen nadrukkelijk slechte buren.
Stevia water geven
Stevia kweken we in potten. Daar droogt de grond sneller op. Bij meer zon en warmte gaat dit zelfs nog sneller. Stevia geef je dan ook regelmatig water. Zorg natuurlijk dat het plantje nooit compleet drijfnat staat, maar voorkom ook altijd dat de grond opdroogt. Zorg ook voor gaten onderin de potten, zodat overtollig water makkelijk weg kan.
Stevia grondsoort en bodem
Omdat we stevia kweken in potten, maken we altijd gaten onderin de potten. De gaten kunnen echter dichtgeslibd raken met klonten (vochtige) aarde. Om dit te voorkomen leggen we onderin potten altijd een laag hydrokorrels, kiezels of andere kleine steentjes die niet door de gaatjes kunnen vallen.
Stevia kweken we vooral met een licht vochthoudende en voedzame grond. Je kunt bijvoorbeeld vermiculiet toevoegen omdat dit spul vochthoudend is. Het voorkomt uitdroging net als hydrokorrels. Onze ervaring met vermiculiet is heel goed maar ook koemestkorrels maken elk soort grond vochthoudender en voedzamer.
In de vollegrond is stevia kweken niet handig. Dit meerjarige plantje overleeft de winter dan niet. Ook niet in de kweekkas! En als je stevia wilt overwinteren moet je het eerst uitgraven. Je trekt hierbij altijd wortels stuk. Ook is de grond niet overal geschikt. Kleigrond is te stevig, zandgrond te droog en noem maar op.
Overigens kan wat (net niet helemaal verteerde) compost voor veel warmte zorgen. Gebruik je dit in het grondmengsel van stevia, dan staat het plantje in elk geval goed. Verder kan je de vollegrond verbeteren met koemestkorrels, mocht je toch stevia kweken in de vollegrond. Dit lukt het beste in een grote moestuinbak.
De vollegrond is dus veel gedoe. Stevia kweken in potjes is het makkelijkste. Daarnaast is een licht bemeste aarde handig om te gebruiken. Het maakt de grond voedzamer, ook in potten. Zie ook bemesten verderop.
pH
Stevia tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?
Stevia bemesten
Stevia kweken we op een voedzame grond. Om de grond ook zo te houden, is bemesten aan te raden. Hoewel stevia niet veel extra bemesting nodig heeft, spoelen voedingsstoffen zeker in potten snel uit. Omdat we stevia kweken voor de blaadjes, zou je snel denken aan extra stikstof. Toch kan je met stikstof beter terughoudend zijn. Dit maakt stevia slap en kwetsbaar.
Wat bij ons heel goed werkt is kalium. Stevia is zo beter bestand tegen weersomstandigheden, schimmels en eventuele plagen. De verbeterde weerstand door kaliumrijke meststoffen, komt de groei van dit subtropische plantje ten goede. Daarnaast is ook fosfaat handig als het plantje nog jong is. Jonge planten nemen de meeste fosfaat op, ook voor later. Fosfaat bevordert de aanmaak van nieuwe blad- en bloemknoppen, en versterkt deze ook.
Voor het bemesten van stevia adviseren we bij benadering de samenstelling stikstof (N), fosfaat (P) en kalium (K) 8-16-16 . Dit is ons advies en geen vereiste. Je kunt zelf mest mengen naar verhouding. Lees ook: Wat is NPK mest?
Stevia bloei en bestuiven
Wanneer bloeit stevia? Stevia bloeit doorgaans van augustus tot november.
Stevia is een laatbloeier. Voor de zaadteelt is dat niet heel gunstig. Halverwege de herfst bloeit stevia en precies dan wordt het te koud buiten voor dit plantje. Zelf halen we stevia rond die tijd altijd naar binnen. Als je geluk hebt heeft stevia buiten al bloeistengels gemaakt. Binnenshuis komt stevia dan meestal toch tot bloei.
Buiten komt het plantje meestal niet tot bloei. Door de kou sterft deze langzaam af en ook de bloeistengels kunnen zich dan niet meer ontwikkelen. Binnenshuis zie je meestal de eerste kleine, witte bloemetjes al verschijnen. Van de rest van het plantje blijft vaak weinig over tijdens de bloei. Alle energie gaat in de bloeistengels zitten.
Het is niet nodig om stevia te bestuiven voor de oogst. Wel is het natuurlijk nodig voor de zaadteelt. In het eerste jaar bloeit stevia bijna nooit, al kan het eens voorkomen. Vanaf het tweede jaar en pas in de middellate tot late zomer, kan stevia gaan bloeien. Pas laat in de herfst oogst je dan de zaadjes.
Stevia is een zelfbestuivende plant met tweeslachtige bloemetjes. Tijdens de bloei wordt stevia doorgaans vooral door de wind bestoven. Omdat het plantje rond de bloei vaak binnen staat zal je deze een handje moeten helpen. Schud het plantje voorzichtig heen en weer tijdens de bloei, net als bij tomaten of pepers.
Wanneer stevia oogsten
Wanneer kan je stevia oogsten? Doorgaans doe je dit van juni tot november.
Je kunt zo lang het seizoen loopt blaadjes blijven plukken. Stevia groeit steeds weer opnieuw aan. Pluk alleen liever niet als het plantje nog erg jong is. Pluk dus liever later in het jaar of pas in het tweede jaar, of pluk gewoon héél weinig. Af en toe een blaadje om te proeven. Later in het eerste jaar kan je volop blijven oogsten.
Stevia gebruiken en bewaren
Het leuke van het zelf kweken van stevia, is dat je altijd een mooie suikervervanger in huis hebt. Stevia kan worden toegevoegd aan thee en andere dranken, om deze zoeter te maken. Je kunt ook op de blaadjes kauwen. Wanneer je het blad hebt gekneusd komt er een zeer zoete smaak vrij. Je kunt stevia goed gebruiken in gebak en desserts. Bovendien levert stevia geen calorieën.
Stevia houdbaarheid
In de koeling kan je stevia blaadjes hooguit enkele dagen bewaren. Stevia blaadjes gebruik je het liefste vers van de plant, maar je kunt de blaadjes ook drogen. Gedroogd blijven de blaadjes tot een jaar of zelfs langer houdbaar. Ook gedroogde blaadjes zijn dan nog erg zoet van smaak.
Stevia snoeien dieven of toppen
Wanneer kan je stevia dieven, toppen of snoeien? Doorgaans doe je dit van november tot december.
Hoewel het niet vereist is kan je stevia aan het einde van het jaar terugsnoeien. Snoei de plant dan tot 10 centimeter terug aan alle kanten voor je deze gaat overwinteren. Zo maak je ruimte voor nieuwe groei in het volgende voorjaar en kan je plant weer mooi vol worden.
Verwijder eventueel parallel lopende takjes, of kruisende takjes, die langs elkaar kunnen schuren. Zo houdt je dit plantje mooi in vorm. Je krijgt dan een vol struikje.
Het toppen van stevia is niet vereist maar zorgt wel voor meer takjes en dus bladgroei. Je kunt stevia daarom toppen als de plant nog jong is en niet hoger dan 20 centimeter. Normaal groeit stevia namelijk recht vanuit de top. Door de top uit het kruidje te verwijderen, krijgt je plantje opeens twee topjes. Het takje gaat dan meer vanuit de zijkant groeien.
Stevia ziektes en plagen
Van nature is stevia erg resistent tegen ziektes en plagen. Stevia is niet erg aantrekkelijk voor de meeste beestjes. Het kruidje kan zich goed weren. Ook draagt bemesten bij aan een nog betere weerstand, bijvoorbeeld tegen wisselende temperaturen. Daar kan stevia namelijk nog wel wat gevoelig voor zijn.
