Witte kool soorten
Witte kool is het groene broertje van rode kool. In principe zijn het dezelfde planten maar twee verschillende ondersoorten van de sluitkool (Brassica oleracea var. capitata). Hieronder vallen naast rode kool (Brassica oleracea var. capitata rubra) en witte kool (Brassica oleracea var. capitata alba) ook nog veel andere soorten.
Hieronder een kleine opsomming van de bekende sluitkolen:
- Rode kool - Brassica oleracea var. capitata rubra
Dit zijn alle sluitkolen die rood, paarsrood of blauwrood van kleur zijn. Een prachtige kool om te zien. Deze is sterk vergelijkbaar met de witte kool, behalve dat de kleur anders is. - Savooiekool - Brassica oleracea var. capitata sabauda
Dit zijn alle sluitkolen met gebobbelde blaadjes. Savooiekool wordt ook groene kool genoemd, maar in principe zijn dit alle sluitkolen behalve de rode. Savooiekool is een echte oerkool. Het is namelijk een van de oudste sluitkolen die er zijn. - Witte kool - Brassica oleracea var. capitata alba
Dit zijn alle sluitkolen met gladde blaadjes, behalve natuurlijk rode kool welke een soort op zichzelf is. De blaadjes van witte kool zijn groen van kleur, zoals de meeste sluitkolen dat zijn. - Spitskool
Dit soort staat even apart. Spitskolen zijn puntige kolen, maar de spitskool is niet echt een eigen soort. Spitskoolrassen met gebobbelde blaadjes vallen onder de savooiekolen en zijn dus ondersoorten Brassica oleracea var. capitata sabauda (savooiekool). Rassen met gladde blaadjes vallen onder de witte kolen en zijn dus ondersoorten Brassica oleracea var. capitata alba (witte kool).
Deze pagina gaat over witte kool en daar vallen natuurlijk een groot aantal rassen onder. Witte kolen zijn er namelijk in heel veel soorten. Sommige zijn uitstekend lang te bewaren, zoals de hiernaar vernoemde Langedijker Bewaar. Andere rassen zijn wat lichter of donkerder van kleur. Sommige maken een platronde of juist bolronde kop.
Het belangrijkste verschil tussen al deze rassen is dat sommigen beter tegen kou kunnen. Niet alle rassen zijn dus net zo geschikt voor de weeuwenteelt of winterteelt. Sommige soorten kunnen beter buiten blijven staan dan anderen dat kunnen in de winter.
Hoewel in principe ook andere kolen kunnen worden ingemaakt, wordt witte kool hier het meest voor gebruikt. Van witte kool maakt men namelijk zuurkool. Dit wordt gedaan samen met veel andere ingrediënten. De meeste van deze ingrediënten kan je net zo makkelijk uit je eigen moestuin halen.
Witte kool zaaien en planten
Wanneer kan je witte kool zaaien?
Witte kool zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van maart tot april.
Witte kool zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van februari tot maart en van september tot oktober.
Wanneer kan je witte kool planten?
Witte kool planten of uitplanten op de bestemde plek kan in de kweekkas van september tot november.
Witte kool planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van maart tot juni.
Zelf witte kool zaaien is eenvoudig, maar doe dit in kweekpotjes en zet ze hoog. Zelf zetten we de kweekpotjes altijd op een etagere. Kolen staan erom bekend altijd te worden opgegeten door allerlei beestjes. Later zijn dit rupsen, maar de zaailingen worden vaak door slakken opgegeten. Door de potjes hoog te zetten kunnen die er niet bij.
Begrijp mij niet verkeerd, je kunt ook witte kool zaaien in de vollegrond maar dan kunnen slakken er dus makkelijk bij. Om het een beetje tegen te houden kan je de bodem uit wat kweekpotjes snijden. Ze potjes zet je dan over je zaailingen heen in de vollegrond. Dan kunnen de slakken er ook niet bij.
Witte kool zaaien in potjes
Gebruik voor witte kool geen kleine kweekpotjes. Kolen groeien snel en worden groot. Ook bij het voorzaaien hebben ze genoeg ruimte nodig. Neem een aantal kweekpotjes en vul deze met zaaigrond. Druk de zaaigrond goed aan, bijvoorbeeld met de onderkant van een ander kweekpotje.
In elk potje aarde maak je een gaatje, niet dieper dan één centimeter. Doe dit bijvoorbeeld met je vingertoppen. In elk gaatje zaai je ongeveer drie tot vijf zaden. Zo weet je dat er altijd iets opkomt. Bij zogenoemde F1-rassen hoef je maar één zaadje te zaaien in elk potje. Dit zijn namelijk zeer krachtige rassen die bijna altijd goed kiemen, en bovendien gekweekt zijn voor de productiekwaliteit.
Druk de gaatjes ook weer dicht. Wanneer de zaailingen opkomen en het zijn er twee of meer per potje, dan moet je ze iets uitdunnen. Het beste kan je dit pas doen als je de eerste echte blaadjes ziet zitten. Haal alle zaailingen weg tot je er één per potje over hebt gehouden. Deze zaailingen kweek je verder op tot ze groot genoeg zijn om uit te planten.
Zaaigrond in kweekpotjes droogt extra snel op. Zeker als je binnen op de vensterbank hebt voorgezaaid. Onze ervaring is dat de combinatie droge lucht boven een verwarming niet erg helpt. Geef je witte kool dus regelmatig water, tijdens maar ook na het zaaien. Voorkom dat de grond opdroogt.
Witte kool zaaien in de vollegrond
Bij ons heeft het niet de voorkeur, om witte kool direct in de vollegrond te zaaien. Het is veel gedoe om slakken en beestjes weg te houden. Daarom zaaien we witte kool eigenlijk altijd in kweekpotjes voor. Mocht je toch in de vollegrond willen zaaien dan kan je een aantal gaatjes maken, volgens de instructies hierboven.
Witte kool zaaien in de vollegrond heeft één groot nadeel: De zaailingen zijn erg kwetsbaar. Hierboven is het al genoemd, maar je kunt de zaailingen beschermen door de bodem uit een paar kweekpotjes te snijden. De kweekpotjes zet je dan over de zaailingen heen. Of natuurlijk over de plekjes waar je de zaden in de grond hebt gestopt.
Houd de grond tijdens en na het kiemen licht tot matig vochtig. De grond mag nooit opdrogen. Mocht je direct buiten zaaien dan regent het vaak nog vroeg in het jaar. Houd je zaailingen steeds goed in de gaten en voel regelmatig aan de grond, ook onder het oppervlak.
Witte kool planten
Als je witte kool voor hebt gezaaid, komt daarna het moment waarop je de plantjes gaat uitplanten. Het spreekt voor zich. Maak wat gaatjes in de grond waar de kluitjes in passen. Je kunt het beste pas uitplanten als de worteltjes onder uit het potje komen, door de gaatjes die erin zitten. Dan valt het kluitje niet zo snel uit elkaar en beschadigen de worteltjes niet.
Als het kluitje in een plantgaatje is gezet maak je dit voorzichtig weer dicht. Daarna kan je het beste insectengaas over je zaailingen plaatsen. Vlinders leggen eitjes op het blad en hoe eerder je vlinders op afstand houdt, hoe beter.
Witte kool voor de weeuwenteelt
In het bijzonder witte kool is ook erg geschikt voor de weeuwenteelt. Kies hier dan wel een geschikt (winter)ras voor uit. Dit zijn rassen die goed tegen kou kunnen. Ook helpt het als je een kweekkas hebt, want op de vensterbank jonge koolzaailingen overhouden is helaas niet erg handig. Zeker niet als de verwarming onder het raam ook nog aanstaat.
Voor de weeuwenteelt kan je witte kool zaaien in het najaar, vanaf het begin van de herfst. Dit doe je bij voorkeur in een kweekkas. Je kunt de witte kool dan zaaien zoals hierboven omschreven in kweekpotjes. Je houdt je zaailingen over gedurende de winter. In het voorjaar kan je dan extra vroeg witte kool planten in de vollegrond. De oogst valt dan ook iets eerder.
Bij de weeuwenteelt houd je de zaailingen dus over gedurende de winter. In een kweekkas blijft het kouder dan binnenshuis op de vensterbank. Voor een goede witte kool is dat geen probleem. Vergeet je plantje alleen nooit water te geven.
Per vierkante meter kan je ongeveer 1 tot 2 witte kool planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 1 tot 2 witte kool planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.
Witte kool standplaats en verzorgen
Als koolgewas is ook witte kool een enorme grootverbruiker. Regelmatig bemesten en veel water geven horen bij de teelt. Hoewel witte kool kweken op zich best eenvoudig is, zijn er wat belangrijke aandachtspunten. Witte kool groeit goed op een plekje in de halfschaduw en zelfs met minder zonlicht. Kool heeft over het algemeen niet heel veel zon nodig.
Witte kool heeft daarnaast ook veel ruimte nodig. De meeste rassen zijn redelijk winterhard, ondanks dat het geen meerjarige planten zijn. Ze kunnen dus aardig tegen kou. Zorg dat je het plekje ook een tijdje kunt missen. Witte kool kweken duurt erg lang. Veel soorten witte kool oogst je pas in het najaar.
Witte kool combinatieteelt en wisselteelt
Kool zetten we onder fijnmazig insectengaas, zodat vlinders er niet bij kunnen komen. Meer daarover bij het kopje ziektes en plagen. Insectengaas is bijna vereist te noemen. Onderschat het gebruik van insectengaas dus niet!
Witte kool
Voor het kweken van witte kool zou je wisselteelt kunnen gebruiken.
Witte kool is een koolgewas. De ideale voorteelt is een peulgewas en de ideale nateelt is een bladgewas volgens het wisselteelt schema.
Witte kool goede buren
Witte kool kweken kan goed samen met
aardappel,
andijvie,
biet,
bladselderij,
bleekselderij,
citroenmelisse,
doperwt
kamille,
kapucijners,
knolselderij,
linzen,
munt,
peul
pronkboon,
slaboon,
wortel,
als je gebruik maakt van combinatieteelt.
Witte kool slechte buren
Witte kool kweken gaat liever niet samen met
aardbei,
aardpeer,
spinazie,
tuinboon,
zonnebloem,
als je gebruik maakt van combinatieteelt.
Witte kool water geven
Witte kool wordt groot en heeft veel nodig. Geef witte kool genoeg water en houd de bodem licht tot matig vochtig. De bodem mag zeker in de zomer niet helemaal opdrogen. Als de bodem nog vochtig is mag je een waterbeurt overslaan. Wanneer de grond snel opdroogt geef je dagelijks water. Als witte kool meer in de zon staat droogt de grond nog sneller uit.
Witte kool grondsoort en bodem
Koolsoorten staan het liefst op een alkalische bodem (niet zuur), maar in principe kan je overal witte kool kweken. Ook op stevige kleigrond kan witte kool goed groeien, al groeit deze in het begin vaak langzamer. Dit herstelt zich meestal later in het jaar weer.
Omdat witte kool in korte tijd erg groot wordt, heeft deze ook veel voeding nodig. Witte kool kweken kàn eigenlijk niet zonder bemesting (zie verderop). Zorg dus voor de aanplant dat de bodem voedzaam is en probeer dit ook zo te houden.
Voor het planten kan je grote hoeveelheden compost, koemestkorrels en mestkorrels strooien. Met name koemestkorrels zijn erg nuttig voor het planten van de meeste kool. Bij de teelt op kleigrond kan je witte kool planten op heuveltjes. Kleigrond kan namelijk snel onderlopen met water. Je wilt voorkomen dat witte kool door een regenbui verzuipt.
pH
Witte kool tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?
Witte kool bemesten
Witte kool kan bijna niet zonder extra voeding. Als koolsoort is witte kool ook een grootverbruiker. Deze stevige groeier maak je vooral blij met een algemene, gebalanceerde en organische voeding. Met te weinig voeding wordt de kool kleiner. Je bent dan eerder geneigd om deze nog verder te laten groeien, tot deze openbarst.
Extra stikstof is niet nodig, ondanks dat de kop voornamelijk uit jong blad bestaat. Zorg vooral dat de bemesting gebalanceerd is en dat deze sterk is. Hoge percentages N, P en K zijn goed.
Voor het bemesten van witte kool adviseren we bij benadering de samenstelling stikstof (N), fosfaat (P) en kalium (K) 12-16-8 . Dit is ons advies en geen vereiste. Je kunt zelf mest mengen naar verhouding. Lees ook: Wat is NPK mest?
Witte kool bloei en bestuiven
Wanneer bloeit witte kool? Witte kool bloeit doorgaans van mei tot juli.
Witte kool kan soms openbarsten. De kop barst open en je witte kool zal daarna snel gaan bloeien. Voor de gewone teelt is de bloei dus ongewenst. Voor de zaadteelt wil je juist dat witte kool gaat bloeien. Vanuit de kop groeien grote bloeistengels die daarna gele bloemetjes produceren.
Witte kool is goed zelfbestuivend maar heeft veel baat bij kruisbestuiving. Zet voor de zaadteelt meerdere witte kolen bij elkaar. Witte kool krijgt voor de bestuiving de hulp van insecten. De bloemetjes zijn klein en tweeslachtig, dus de witte kool is éénhuizig. Bestuiving is nodig voor levensvatbare zaden.
Wanneer witte kool oogsten
Wanneer kan je witte kool oogsten? Doorgaans doe je dit van juli tot december.
Als de plant aardig groot is geworden, zie je vaak al het beginnende witte kooltje in het midden zitten. Dat zie je op de foto hieronder al een beetje. In het midden van de plant beginnen de kleine blaadjes bol te staan. In plaats van dat ze naar buiten groeien, vouwen de jonge blaadjes zich om elkaar heen. Je weet dat de witte kool die je straks gaat oogsten, nu begint te groeien.
Witte kool oogst je doorgaans van de late zomer tot het begin van de winter, afhankelijk van het ras. Wacht tot de kop een mooie grootte heeft gekregen, maar wacht niet te lang. De kop kan dan namelijk gaan openbarsten en dan gaat de witte kool snel bloeien. Een opengebarsten witte kool is overigens nog steeds eetbaar als je deze direct gebruikt.
Hoe oogst je witte kool? Je oogst witte kool door de kop uit het hart van de plant te snijden met een scherp mes. Je kunt ook de hele plant uit de grond trekken en het blad en de stam eraf snijden. Wil je zuurkool maken, dan kan je wat klein blad rondom de kop laten zitten. Dit heb je uiteindelijk nodig om de zuurkool te laten fermenteren.
Witte kool gebruiken en bewaren
Witte kool kun je in veel diverse gerechten verwerken, maar is het meest bekend van zuurkool. De gefermenteerde witte kool wordt warm gegeten. Om zuurkool te maken moet de witte kool worden gefermenteerd. Hiervoor wordt de witte kool gesneden en in laagjes in weckpotten gestampt. Met zout om vocht te onttrekken uit de kool en andere ingrediënten voor de smaak.
Zelf witte kool fermenteren tot zuurkool? Je leest hier alles over zuurkool maken (van witte kool) als je meer wilt weten. Met een paar simpele stappen en enkele weken geduld, heb jij straks je eigen zuurkool!
Verder wordt wittekool meer dan eens gebruikt om mee te roerbakken. Je kunt witte kool ook gebruiken voor het maken van salades. Een bekende Amerikaanse salade is coleslaw, of zoals wij het noemen: Koolsla. Eigenlijk wordt daar vooral spitskool voor gebruikt, maar witte kool is minstens zo geschikt. Spitskool is veel losser van structuur.
Witte kool kiemgroenten
Van witte kool zijn ook de kiemen eetbaar. Net als bij rode kool kan je de typische smaak van kool verwachten. Toch is witte kool niet erg bekend als kiemgroente. Het is gebruikelijker om de kiemen van bijvoorbeeld broccoli of koolrabi te eten. De zaden stop je in een potje met gaasdeksel of een kiemtoren. Na regelmatig omspoelen heb je binnen één week al koolkiemen om te eten.
Witte kool houdbaarheid
Witte kool blijft één tot twee weken houdbaar in de koeling, maar kan ook -na het kort te blancheren- in de vriezer worden bewaard. Dan blijft de witte kool nog minstens een jaar goed, maar je moet het dan direct uit de vriezer gebruiken (zonder het eerst te laten ontdooien). Sommige rassen zoals Langedijker Bewaar zijn extra lang houdbaar.
Witte kool ziektes en plagen
Witte kool is een aantrekkelijke plant voor rupsen, afkomstig van vlinder-eitjes. Ze kunnen de hele plant kaalvreten. Rupsen zijn te voorkomen door te zorgen dat vlinders niet bij de plant kunnen komen. Dit is te doen met een fijnmazig insectengaas dat je rondom je planten kunt plaatsen.
Witte kool is tevens -net als andere koolsoorten- vatbaar voor knolvoet. Dit is een schimmel die in de bodem leeft en de wortels aantast, tot er enkel een klein stompje over blijft. Je kunt dit voorkomen door wisselteelt te gebruiken in de moestuin. Kweek nooit meerdere keren koolsoorten achter elkaar, op hetzelfde stuk grond. Zorg voor de juiste voeding en een gezonde omgeving voor witte kool. Zo blijf je de schimmel de baas.
