Hazelnoot
planten kweken en oogsten

Hazelnoot soorten

Welke soorten hazelaar zijn er? De hazelaar die we graag in de moestuin hebben is er in twee soorten. De boomhazelaar en de struikhazelaar, waarvan de tweede waarschijnlijk minder bekend is.

We kennen de hazelaar als een (soms erg grote), volle struik met takken die vanuit één punt in de grond omhoog groeien. Niet iedereen weet dat er ook een boomhazelaar is, die evengoed eetbare nootjes produceert. De boomhazelaar heeft een recht opgaande stam en groeit vaak van nature in een lichte bolvorm.

De struikhazelaar is vooral aan bosranden van loofbossen te vinden en groeit vaak samen met de brandnetel. De struikhazelaar is een wirwar van takken en is lastiger te onderhouden. Waar je een boomhazelaar redelijk in vorm kan houden, is een struikhazelaar slechts in toom te houden (maar niet in vorm).

Hazelnoot zaaien en planten

Wanneer kan je hazelnoot planten?
Hazelnoot planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van januari tot februari en van september.

Wanneer kan je een hazelaar planten? De beste tijd om een hazelaar (boom- of struikhazelaar) te planten is rond september. Verwacht in het eerste jaar niet direct nootjes, ook niet als je toch in het voorjaar plant. De hazelaar moet eerst aanslaan. Een eventuele oogst is in het eerste jaar nog minimaal.

Als je ziet dat jouw struikhazelaar nieuwe scheuten begint te maken in het voorjaar, dan is dat meestal een erg goed teken. Blijft je struikhazelaar ook mooi groen dan is deze goed aangeslagen. Volgend jaar kan je dan eventueel al de eerste nootjes verwachten, mits de hazelaar goed wordt bestoven, door een gunstig staande wind of door dit met de hand te doen.

Kan je een hazelnoot ook zaaien? Hazelnoten opkweken uit nootjes is niet gebruikelijk. Dat heeft vooral te maken met de lange tijd voor de hazelnoot is uitgegroeid tot een struik. Het duurt zeker 4-6 jaar voor de struik hazelnootjes kan maken. Daarnaast is ook het ontkiemen van een hazelnoot niet erg gemakkelijk. Het kan behoorlijk lang duren en je moet de nootjes eerst ontdoen van de dop.

Het beste is om de dop van de hazelnoot licht te beschadigen. Probeer de noot te kraken zonder de inhoud te beschadigen, of schuur de boven- en onderkant van het nootje open. Vervolgens kan je het planten in licht vochtig, fijn zand. Je kunt het beste hazelnoten gebruiken die je vorig jaar hebt geplukt, maar die niet ouder zijn dan een jaar.

Per vierkante meter kan je ongeveer 0 tot 1 hazelnoot planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 0 tot 1 hazelnoot planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Hazelnoot standplaats en verzorgen

Hoe kweek je hazelnoten? Een plek in de halfschaduw is voldoende. Hazelnoten groeien vaak aan bosranden van loofbossen en krijgen daar niet de hele dag door zonlicht. Zo wel de struikhazelaar als de boomhazelaar groeien goed in de halfschaduw. In de volle zon rijpen de nootjes vaak wel iets sneller.

De struikhazelaar heeft veel meer onderhoud nodig dan de boomhazelaar. De struikhazelaar maakt namelijk zeer veel vertakkingen vanuit de grond. De struikhazelaar kan overigens ook zeer groot worden als je deze niet in toom houdt. Regelmatig snoeien is dus eigenlijk wel vereist.

Hazelnoot is een meerjarige plant, wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan -20℃.

Hazelnoot combinatieteelt en wisselteelt

Hazelnoot
Voor het kweken van hazelnoot hoef je geen wisselteelt te gebruiken.

Hazelnoot goede buren
Hazelnoot kweken kan goed samen met brandnetel, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Hazelnoot slechte buren
Hazelnoot heeft geen nadrukkelijk slechte buren.

Hazelnoot water geven

Hoeveel water geef je een hazelaar? De hazelaar staat het beste op een licht tot matig vochtige bodem. Geef dus water als de bodem dreigt op te drogen, maar zorg dat de bodem niet drijfnat wordt. Aan bosranden -waar de hazelaar vaak voorkomt- blijft de bodem langer vochtig dan op kale stukken grond.

Hazelnoot grondsoort en bodem

Welke grondsoort heeft de hazelaar nodig? Zo wel de boom- als de struikhazelaar hebben een voedzame grond nodig. Een humusrijke en voedzame bodem is eigenlijk wel een vereiste te noemen. Veel (half) verteerd plantenmateriaal op de bodem, zoals een laag mulch werkt erg goed. Voeg veel compost toe voor de aanplant van een hazelaar. Houd de gewoonte er ook in om regelmatig compost te strooien.

pH

Hazelnoot tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Hazelnoot bemesten

Moet je een hazelaar bemesten? Ja, een hazelaar hoort op een voedzame bodem te staan. Bedenk je hierbij dat -om te kunnen oogsten- er vooral veel knoppen nodig zijn. Zoals je misschien al weet, wordt de aanmaak en ontwikkeling van (bloem)knoppen gestimuleerd door fosfor in de bodem. Zo heeft de hazelaar met name een fosforrijke mestvoeding nodig.

Met stikstof mag je terughoudend zijn. Dit geldt dubbel voor de struikhazelaar, die van nature al erg veel blad maakt en weelderig kan groeien. Ook de boomhazelaar heeft niet al te veel stikstof nodig. Je wilt dat een hazelaar zich vooral richt op het maken van veel bloemen en knoppen, wat uiteindelijk zorgt voor meer nootjes.

Hazelnoot bloei en bestuiven

Wanneer bloeit hazelnoot? Hazelnoot bloeit doorgaans van januari tot april.

Moet je een hazelaar bestuiven? Ja, de hazelaar moet worden bestoven om nootjes te maken. Meestal wordt dit door de wind gedaan. Een hazelaar is éénhuizig maar maakt ook éénslachtige bloemen. Dat betekend dat de hazelaar mannelijke en vrouwelijke bloemen maakt, maar je slechts één hazelaar nodig hebt voor de bestuiving. Wel vergroot kruisbestuiving de opbrengst.

Het stuifmeel wordt door de wind overgebracht. Wanneer een hazelaar maar een paar kleine katjes maakt, kan het zijn dat de wind vanuit een bepaalde richting het stuifmeel de verkeerde kant op blaast. Dan worden misschien niet alle vrouwelijke bloemetjes (goed) bestoven. Het beste kan je in dit geval zelf de bestuiving verzorgen. Maar als je hazelaar dusdanig weinig katjes maakt, is deze misschien nog te klein om echt lekker veel nootjes te maken.

De vrouwelijke bloemetjes zijn heel klein. Je herkent ze aan kleine, paarse pluimpjes. De mannelijke bloemen zijn makkelijker te vinden. Gele sliertjes -ook wel katjes of kattenstaartjes genoemd- hangen al vroeg in het jaar aan de hazelaar. Stuifmeel van de katjes moet overwaaien naar de paarse pluimpjes. Als dit goed is gelukt dan kan de hazelaar nootjes gaan maken.

Meestal hangen de nootjes per 2-5 aan elkaar in een trosje. Ze blijven erg lang groen, maar na een lange zomer worden ze langzaam bruin van kleur. De kant die het meeste zonlicht vangt wordt als eerste bruin.

Wanneer hazelnoot oogsten

Wanneer kan je hazelnoot oogsten? Doorgaans doe je dit van augustus tot oktober.

Bij voorkeur raap je hazelnoten op van de grond, dan weet je zeker dat ze rijp zijn. Nootjes aan de boom moeten direct loslaten als je ze probeert te plukken. Probeer ze dan uit de mantels te "wippen". Laten ze niet makkelijk los, dan laat je de nootjes liever nog even hangen. Pluk geen hele holsters, dan weet je niet of alle nootjes goed rijp zijn.

Hazelnoten rijpen niet of nauwelijks na als deze van de plant af zijn, ze worden enkel nog iets bruiner van kleur. Je kunt voorzichtig aan de boom- of struikhazelaar schudden. Rijpe nootjes zullen dan uit de hazelaar vallen.

Hazelnoot gebruiken en bewaren

Waarvoor gebruik je hazelnoten? Hazelnootjes zijn zeer veelzijdig te gebruiken. Bijvoorbeeld versnipperd in kleine stukjes op een taart of op een ijsje. Voor je ze kunt gebruiken moet je de harde schil wel eerst kraken. Dit kan met een notenkraker of door voorzichtig met een hamer op een hazelnoot te slaan. Wees daarbij voorzichtig en sla niet te hard, anders sla je het nootje binnenin stuk of plat.

Je kunt hazelnoten ook rauw eten, direct vanuit de schil. Dat kan erg lekker zijn, maar vaak smaken ze dan wel een beetje droog. Je kunt hazelnoten ook door een salade doen. Wat ook heel lekker is om met hazelnootjes te doen is roosteren. Geroosterde hazelnootjes zijn echt overheerlijk en bovendien ook niet meer zo droog. Even kort in de pan op middelhoog voor tot ze goudbruin zijn geworden. De smaak is uniek!

Hazelnoten persen voor olie

Je kunt hazelnoten gebruiken om olie te persen. Er zijn veel verschillende soorten oliepersen, waaronder elektrische en hand-aangedreven oliepersen. De hand-aangedreven oliepersen zijn vaak heel betaalbaar! Je maakt dan zelf je eigen koudgeperste olie, door zelf je eigen hazelnoten te persen.

Koudgeperste olie is de gezondste olie die je kunt hebben. Laat de olie na het persen goed bezinken. Wanneer de olie niet meer troebel is kan je deze gebruiken in de keuken. Hazelnoten zijn vaak wat olierijker. Je haalt uit een kilo hazelnoten meestal een halve liter koudgeperste hazelnootolie.

Hazelnootolie heeft een rookpunt vanaf 220°c bij benadering. We gaan hierbij uit van koudgeperste olie. Geraffineerde olie heeft vaak een lager rookpunt en is daarom niet geschikt voor bakken en braden. Hazelnoten zijn bovendien zeer geschikt voor het maken van een heerlijke, smaakvolle notenpasta.

Hazelnoot houdbaarheid

Hoelang kan je hazelnoten bewaren? Hazelnootjes zijn ten minste een jaar te bewaren, net als walnoten trouwens. Twee of drie jaar is ook zelden een probleem. De nootjes drogen in en zijn volledig afgesloten. Bewaar de nootjes dan wel koel en droog. Hazelnoten die zijn geroosterd eet je liever zo snel mogelijk op. Na enkele uurtjes kunnen de nootjes al minder knapperig zijn of worden ze zelfs zacht.

Hazelnoot snoeien

Wanneer kan je hazelnoot snoeien? Doorgaans doe je dit van februari tot maart en in juni.

Hoe snoei je een hazelaar? Je snoeit een hazelaar altijd ter verjonging. Bijvoorbeeld door kruisende takken die langs elkaar kunnen schuren, te verwijderen. Verwijder ook parallel groeiende takken om evenwicht te creëren. Vooral bij de boomhazelaar is dit van toepassing, zodat de boom geen twee toppen krijgt. De struikhazelaar maakt vrijwel altijd parallel lopende takken.

Hazelaars maken "lichtzoekers" zoals we die noemen. Dit zijn jonge takken, vaak vanuit de wortel onder de grond, die recht omhoog groeien en heel lang kunnen worden. Tenzij je genoeg ruimte hebt is het aan te raden om oude takken te verwijderen en deze jonge lichtzoekers te laten groeien. Zorg dat de struikhazelaar mooi open en luchtig blijft.

Een boomhazelaar moet regelmatig worden gesnoeid om deze in vorm te houden, maar een struikhazelaar die je in vorm probeert te houden snoei je nog veel vaker. Struikhazelaars kunnen zeer snel groeien. Het is een flinke klus om deze klein te houden, maar wel heel belangrijk als je niet heel veel ruimte hebt.

Houd bij het snoeien altijd rekening met eventuele katjes en (vrouwelijke) bloemetjes, de paarse pluimpjes. Wanneer je deze wegsnoeit dan snoei je de oogst van dit jaar weg.

Op bovenstaande foto zijn ze te zien, de takken die wij lichtzoekers noemen (omdat ze van onderaan naar licht zoeken). Dit zijn de takken die volgend jaar nootjes gaan dragen, maar ook ouder hout zal nootjes produceren. Mogelijk iets minder na enkele jaren. Liever laat je de lichtzoekers zitten, maar de struik gaat zo wel erg breed groeien.

Hazelnoot ziektes en plagen

Welke ziektes en plagen zijn er bij de hazelaar? De hazelaar, met name de struikhazelaar, is een mooi thuis voor veel insecten. De meesten doen niet veel kwaad, maar sommige kevers nemen happen uit de bladeren. Ook dit vormt meestal geen erg groot gevaar. Verder is een gezonde hazelaar zelden echt ziek en wordt deze niet zo snel bedreigd door aantasting.