Kiwano soorten
Welke soorten kiwano zijn er? Kiwano is niet het meest bekende fruit, of de meest bekende groente. Wat het ook zal zijn, kiwano heeft een aantal namen gekregen. Zo heet kiwano in het Engels ook wel "horned melon". Zo komt de kiwano aan de naam die we hier ook wel eens gebruiken, gehoornde meloen dus. Ook wordt de kiwano wel eens stekelkomkommer of stekelmeloen genoemd.
Kiwano zaaien en planten
Wanneer kan je kiwano zaaien?
Kiwano zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van februari tot april.
Wanneer kan je kiwano planten?
Kiwano planten of uitplanten op de bestemde plek kan in de kweekkas van mei tot juni.
Kiwano planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van mei tot juni.
Kiwano zaai je iets eerder dan komkommer. De plant heeft een langer seizoen nodig en de vruchten rijpen pas laat in het jaar. Om precies te zijn rond de herfst, bij de teelt in ons klimaat. Zaaien doe je dan ook binnen in de vensterbank, bij voorkeur in ruime kweekpotten.
Een verwarmde en verlichte propagator werkt erg goed bij het ontkiemen van kiwano zaadjes. Vereist is het niet maar het werkt erg goed! De plant zal daar snel te groot voor worden en groeit dan al snel tegen het deksel van de propagator aan.
Voor het opkweken van de zaailingen gebruik je ruime kweekpotten van P9 formaat, of zelfs nog groter als je erg vroeg zaait. Denk bijvoorbeeld aan kweekpotten van 12x12x20 waarin de plant extra diep kan wortelen.
Ook vroeg tijdens het opkweken zullen de zijscheuten aan elkaar gaan hechten. Kiwano heeft wat dat betreft grijpgrage handjes. De hechtrankjes klampen zich vast aan alles wat er om de plant heen staat, zelfs als de plant nog erg jong is.
Voor het uitplanten in de kweekkas of buiten, eerst goed afharden. Lees ook: planten afharden (niet overslaan).
Per vierkante meter kan je ongeveer 1 tot 3 kiwano planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 1 tot 3 kiwano planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.
Kiwano standplaats en verzorgen
Hoe kweek je kiwano? Op een warme en zonnige plek, in de volle zon, met een klein beetje geluk en een mooie zomer, wil het soms buiten ook wel lukken. Maar in principe heb je altijd een kweekkas nodig, met name voor de warmte en beschutte plaats. Kiwano kweken is een flinke uitdaging, zelfs in een kweekkas.
Kiwano komt van oorsprong uit Kalahari, een woestijnachtig gebied in Afrika en dus ook een warm en erg droog gebied. Meestal krijg je bij kiwano snel gele blaadjes als je te veel water geeft en de grond te vochtig is of lang nat blijft.
Kiwano kan ontzettend gaan woekeren. De plant maakt net als de komkommer en meloen -waar deze dan ook familie van is- veel uitlopers. Ook deze uitlopers maken weer uitlopers. Als je een kleine kweekkas hebt of de ruimte nodig hebt kàn de plant alles in de kweekkas overgroeien.
Kiwano is een klimmer, maar kiwano kweken op de grond gaat ook uitstekend. In een kweekkas neemt dit alleen erg veel ruimte in, waardoor het beter is om de plant te laten klimmen. Dit kan langs een paar stokken, palen, een stuk hekwerk of gaas.
Als je de ruimte ervoor hebt kan je kiwano natuurlijk gewoon laten kruipen. Bedenk je wel dat deze plant uitzonderlijk groot kan worden. Groter dan een komkommerplant. Kiwano maakt erg veel blad en hoef je in principe weinig extra stikstof te geven.
Kiwano combinatieteelt en wisselteelt
Kiwano wordt vaak kruipend of langs een hekwerk gekweekt.
Kiwano
Voor het kweken van kiwano zou je wisselteelt kunnen gebruiken.
Kiwano is een vruchtgewas. De ideale voorteelt is een bladgewas en de ideale nateelt is een wortel- of knolgewas of aardappelsoort volgens het wisselteelt schema.
Kiwano goede buren
Kiwano kweken kan goed samen met
biet,
bladselderij,
bleekselderij,
bloemkool,
boerenkool,
bosui,
broccoli,
dille,
doperwt
kapucijners,
knolraap,
knolselderij,
koriander,
kropsla,
linzen,
maïs,
paksoi,
palmkool,
peul
prei,
pronkboon,
rode kool,
romanesco,
slaboon,
spruitjes,
stengelui,
tuinboon,
uien
veldsla,
venkel,
witte kool,
als je gebruik maakt van combinatieteelt.
Kiwano slechte buren
Kiwano kweken gaat liever niet samen met
aardappel,
aardbei,
courgette,
radijs,
tomaat,
als je gebruik maakt van combinatieteelt.
Kiwano water geven
Hoeveel water geef je een kiwano? Geef zo'n twee tot drie liter water per waterbeurt. Een licht vochtige tot tamelijk droge bodem is prima, zo lang de plant maar niet volledig uitdroogt. Geef de plant bij warm en droog weer een paar keer per week water en laat de rest over aan de bodem.
Kiwano grondsoort en bodem
Op welke grondsoort groeit kiwano? Kiwano kweken lukt het beste op een doorlaatbare bodem. De warme en droge gebieden waar de plant van oorsprong vandaan komt, verraden een klein beetje hoe de bodem mag worden samengesteld.
Zorg dat overtollig water makkelijk weg kan, bijvoorbeeld door zand toe te voegen aan de potgrond of (moes)tuinaarde die je gebruikt. Kweek kiwano bij voorkeur op een licht zure tot neutrale bodem. Vermijd het kweken op een erg zure grondsoort.
pH
Kiwano tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?
Kiwano bemesten
Moet je kiwano (regelmatig) bemesten? Ja, kiwano heeft veel behoefte aan extra voeding. Geef tijdens de ontwikkeling van het blad en de stengels een sterke maar gebalanceerde meststof. Pas tijdens de bloei een lichtere meststof toe die iets minder stikstof bevat en juist meer fosfor.
Ook het geven van extra kalium is aan te raden, omdat kiwano oorspronkelijk uit een heel ander klimaat komt. De extra weerstand waar kalium aan bijdraagt heeft kiwano hard nodig, om in ons klimaat te overleven.
Voor het bemesten van kiwano adviseren we bij benadering de samenstelling stikstof (N), fosfaat (P) en kalium (K) 8-12-14 of 8-10-12 . Dit is ons advies en geen vereiste. Je kunt zelf mest mengen naar verhouding. Lees ook: Wat is NPK mest?
Kiwano bloei en bestuiven
Wanneer bloeit kiwano? Kiwano bloeit doorgaans van juni tot oktober.
Moet je kiwano bestuiven? Het bestuiven van de kiwano is nodig om vruchten te krijgen, maar een groot deel van die bestuiving wordt door insecten gedaan. Je kunt het dus meestal overlaten aan de bijtjes, hommeltjes en zweefvliegjes. Toch zal het in de meeste gevallen meer opleveren als je zelf met de hand bestuift.
Voor de zaadteelt is bestuiven met de hand absoluut vereist zodat je zeker weet dat je veel levensvatbare zaden krijgt. De zaden zitten in de vruchten en veel van die zaden zijn leeg na een slechte bestuiving. Kiwano maakt éénslachtige bloemen maar is een éénhuizige plant. Deze maakt dus mannelijke en vrouwelijke bloemen.
Al zeer vroeg in de zomer kan de kiwano gaan bloeien. Als eerste verschijnen vaak de mannelijke bloemen. Dit noemen we altijd lokkertjes, om insecten te lokken voor de vrouwelijke bloemen tevoorschijn komen. De vrouwelijke bloemen herken je aan het vruchtbeginsel achter de bloem, zoals op de foto hieronder. Mannelijke bloemen (zie hierboven) die hebben dat niet.
Het stuifmeel van de mannelijke bloemen moet worden overgebracht naar de vrouwelijke bloemen aan de plant. De vrouwelijke bloemen zijn te herkennen aan een heel klein, stekelig vruchtbeginsel achter de bloem. Deze zijn ongeveer zo groot als een erwt. het makkelijkste is om de mannelijke bloemen te plukken en hiermee langs de vrouwelijke bloemen te gaan.
Wanneer kiwano oogsten
Wanneer kan je kiwano oogsten? Doorgaans doe je dit van augustus tot november.
Hoe oogst je kiwano? Let als eerste goed op tijdens het plukken. De vrucht zelf bevat rondom hele scherpe stekels. Ook de steeltjes van de vrucht, en overigens alle scheuten die de plant maakt, bevatten prikkende haartjes.
Een kiwano is pas echt rijp als deze helemaal geel is gekleurd. Vooral bij natte en koele zomers haalt de kiwano dit vaak niet. De plant zal dan al afsterven nog voor de vruchten rijp zijn. Een ramp is dit niet, want ook groene vruchten kan je plukken. Deze moeten natuurlijk wel al groot zijn.
Zo plukte ik ooit de kiwano's op de foto hierboven toen deze nog groen waren, samen met een kleinere die niet op de foto staat. Dit was rond oktober. De foto hieronder maakte ik in maart het volgende jaar. Dit zijn dezelfde kiwano's. Al die tijd hebben de vruchten groen op de fruitschaal gelegen. Rond januari begon er een gele kleur te ontstaan.
Pluk de vruchten die al een klein beetje geel zijn, of waar gele spikkeltjes op zitten. De gedeeltelijk gele vruchten kunnen nog maanden narijpen op de fruitschaal. Deze blijven al die tijd gewoon vers. Kiwano kan je ook als deze rijp is nog erg lang bewaren. Met geluk heb je een warme en mooie zomer, dan oogst je gele kiwano's direct van de plant.
Kiwano gebruiken en bewaren
Hoe eet je kiwano? De meest gebruikelijke manier om kiwano te eten is door deze uit te lepelen. De binnenkant van de vrucht bestaat uit groen, gelei-achtige vruchtvlees zakjes met daarin de pitjes. Je eet een kiwano dan een klein beetje zoals je ook een passievrucht eet.
De vrucht kan dus rauw worden gegeten. Je kunt kiwano uitstekend gebruiken als garnering en door een salade. In fruitsalades, maar ook salades met groenten eet je kiwano. De vrucht smaakt een klein beetje komkommer-achtig.
Kiwano houdbaarheid
Hoelang is een verse kiwano houdbaar? Een deels geel geoogste kiwano kan je nog maanden laten narijpen op de fruitschaal. Het kan zomaar dat een in november geoogste, groene kiwano pas begin februari helemaal geel is. De vrucht blijft al die tijd goed.
Een geel geoogste kiwano kan je meestal ook nog enkele maanden bewaren. Een volledig gele vrucht kan je nog laten narijpen tot deze een klein beetje oranje wordt in plaats van geel. Dan is de kiwano op z'n lekkerst en is de smaak het beste.
Kiwano snoeien
Moet je een kiwano snoeien of dieven? De kiwano neemt erg veel ruimte in. Als je de ruimte niet hebt kan je beter helemaal geen kiwano kweken, want dieven is onbegonnen werk. De plant maakt aan alle kanten zijscheuten, op zijscheuten, op nog meer zijscheuten.
Wie het de moeite waard vindt kan de kiwano dieven. Probeer dan 5 hoofdscheuten aan te houden en verwijder de rest. Zo blijft de kiwano enigszins in toom, bijvoorbeeld in een kleine kas.
Kiwano ziektes en plagen
Welke ziektes en plagen heeft kiwano last van? Van ongedierte is weinig sprake. Wel zou je moeten oppassen voor schimmels. Met name wanneer je de kiwano over de grond laat kruipen vormt dit een gevaar. Meeldauw duikt dan al snel op. Vooral bij vochtig weer is de kans hierop erg groot. Dat is een klein beetje een kwestie van geluk hebben (een mooie zomer). Meestal groeit de plant gewoon verder als maar een paar blaadjes beschimmeld zijn.
