Melde soorten
Melde is er in heel veel soorten. Het overgrote deel van de soorten melde (Atriplex) wordt met regelmaat in de keuken gebruikt. De kleuren van het blad verschillen van licht tot donker. Sommige soorten melde kleuren zelfs dieprood. Veel soorten zijn eenjarige planten maar er zijn ook struikachtige soorten.
Een kleine opsomming van soorten melde die we in de keuken gebruiken:
- Gelobde melde - Atriplex laciniata
Dit soort melde wordt tot 60 centimeter hoog en is in het wild zeer zeldzaam te noemen. Groeit op stikstofrijke en zanderige bodems aan de kust of in de duinen. Dit is de oorspronkelijke, wilde soort die vooraf ging aan de inmiddels veel gekweekte tuinmelde. - Gesteelde spiesmelde - Atriplex longipes
Heeft een hoge tolerantie voor zout in de bodem, net als onder andere de keukenplanten zeekool en de iets minder bekende strandbiet (lijkt op de snijbiet). Wordt doorgaans tot 40 centimeter hoog. Is evengoed zeer zeldzaam. - Gesteelde zoutmelde - Atriplex pedunculata
Zeer zeldzaam soort dat tot 30 centimeter hoog kan worden. Tolereert zout in de bodems net als de hierboven genoemde 'gesteelde spiesmelde', zeekool en de strandbiet. - Gewone zoutmelde - Atriplex portulacoides
Niet zeldzaam, heeft een hoge tolerantie voor zout in de grond. In tegenstelling tot de hiervoor genoemde soorten, is gewone zoutmelde een meerjarige plant. De plant neemt zout op en laat dit los via de haartjes op het blad. De smaak is dan ook vrij zout, net als de zeldzame gesteelde zoutmelde. - Glanzende melde - Atriplex nitens
Niet zeldzaam, komt over heel Europa voor. Groeit graag op braakliggende grond, in kale bermen of bouwterreinen. - Kustmelde - Atriplex glabriuscula
Wordt tot 60 centimeter hoog en bloeit pas in de late zomer tot zeer vroege herfst. Wordt als zeer zeldzaam gezien. - Spiesmelde - Atriplex prostrata
Groeit in tegenstelling tot veel andere soorten op kleigrond, maar tolereert evengoed zout in de bodem. Vereist een stikstofrijke en vochtige grond. - Strandmelde - Atriplex littoralis
Komt vaak voor in kustgebieden maar is zeldzaam in het binnenland. Wordt tot wel 150 centimeter hoog en kan zo wel kruipend als rechtop groeien. Tolereert zeer zoute bodems. Wanneer je de plant tegenkomt is het een teken dat de bodem verzilt is. - Tuinmelde - Atriplex hortensis
Het meest bekende soort in de moestuin is tuinmelde. Hoewel in principe alle genoemde soorten eetbaar zijn, wordt tuinmelde het meest gekweekt voor gebruik in de keuken. Tuinmelde kweken we als bladgroente. Vanaf een hoogte van 20 centimeter wordt het blad dan geplukt en gebruikt als spinazie, zo wel gekookt als rauw. - Uitstaande melde - Atriplex patula
Eenjarige plant die tot anderhalve meter hoog kan worden. Kan de hele zomer lang bloeien, maar de bloemen zijn niet zo opvallend. Ze blijven lichtgroen gekleurd.
Verder zijn er nog bijna 200 soorten melde. Niet alle soorten melden komen hier voor en ook niet alle soorten worden gekweekt voor gebruik in de keuken.
Het plantje aardbeispinazie wordt vaak "aardbeimelde" genoemd. Het blad en de groeiwijze lijken sterk op melde. Je kunt aardbeispinazie op dezelfde manier gebruiken als melde (en als spinazie). Toch is aardbeispinazie eigenlijk helemaal geen melde, ondanks de bijnaam die het heeft. Aardbeimelde heeft niets met melde te maken.
Melde zaaien en planten
Wanneer kan je melde zaaien?
Melde zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van maart tot augustus.
Melde zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van februari tot maart.
Wanneer kan je melde planten?
Melde planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van maart tot september.
Let op: De zaaiafstand verschilt aanzienlijk als je andere soorten melde zaait. Tuinmelde of gele melde zaaien we dicht op elkaar maar andere soorten melde hebben meer ruimte nodig. Als je de andere soorten ook dicht op elkaar zaait blijven de plantjes (te) klein. Je kunt ze wel nog steeds eten als je ze jong oogst.
Voor prachtige, grote melde planten dunnen we uit of zaaien/planten we niet te dicht op elkaar. Dit is bijvoorbeeld erg mooi bij soorten melde met rood gekleurd blad. Deze planten hebben een hoge sierwaarde. Melde zaaien we in principe altijd direct in de vollegrond of op de bestemde plek in bakken.
Als je extra vroeg wilt beginnen kan je ook voorzaaien. Dit is met name handig bij extra grote soorten melde, om ze later op voldoende afstand van elkaar uit te planten. Melde kan gedurende een langere tijd worden gezaaid in het jaar. Je kunt melde zaaien of melde voorzaaien vanaf maart, of al iets (maar niet veel) eerder binnen of in een kas. Je kunt melde zaaien tot laat in de zomer.
Melde zaaien op de bestemde plek
Maak de grond goed los en maak daarna geultjes in de losse grond, bijvoorbeeld met een hark. Strooi de zaden van gele melde (tuinmelde) en andere kleine soorten melde uit in de geultjes, met genoeg afstand tussen de rijen. Het exacte advies hiervoor staat op de verpakking van de zaden die je hebt.
Voor grote soorten melde maak je gaten in de grond op voldoende afstand van elkaar. In elk gat strooi je drie of vier zaden zodat er overal iets opkomt.
Alle soorten melde zaaien we niet dieper dan een centimeter in de grond. Druk daarna de gaatjes of geultjes weer dicht met de hand of hark de zaden licht in. Geef eenmaal flink water en houd de grond daarna licht vochtig. Direct na opkomst kan je het te veel aan zaailingen verwijderen / eventueel iets uitdunnen.
Melde voorzaaien in kweekpotten
In kweekpotten zaaien we melde voor als je een groter soort wilt kweken. Dit maakt het makkelijker om deze straks op voldoende afstand uit te planten. Vul een aantal kleine kweekpotjes, niet groter dan P7-formaat, met zaaigrond en druk dit aan. Druk in elk potje gaatjes, niet dieper dan een centimeter.
Strooi in elk gaatje een drietal melde zaden. Daarna kan je de gaten dicht drukken. Geef eenmaal flink water. Als je binnen voorzaait, zet de kweekpotten op een onderbak van een kweekkasje of op een schaal. Zo kan je ze op de vensterbank zetten zonder dat de boel helemaal nat wordt.
Na opkomst verwijder je wat zaailingen tot je er slechts één per kweekpotje overhoudt. Let op want er kunnen na het uitdunnen nog meer zaden kiemen, net als eigenlijk met bijna alle keukenplanten die je zaait het geval is. Blijf deze weghalen en houdt het grootste plantje in ieder kweekpotje.
Per vierkante meter kan je ongeveer 226 tot 307 melde planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 17 tot 23 melde planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.
Melde standplaats en verzorgen
Hoe kweek je melde? Er zijn veel verschillende soorten melde, waarvan de verzorging vrijwel gelijk is. Melde kan erg groot worden, maar dit is deels afhankelijk van de standplaats en van de ruimte die de plant heeft om te groeien.
Melde kweken lukt doorgaans veel beter in de halfschaduw. Als de planten meer ruimte krijgen worden ze groter. De plantafstand is dus een indicatie, je kunt ermee variëren. Bij grotere planten zijn de stengels minder lekker om te eten, maar wordt het blad wel groter.
Melde is ontzettend makkelijk te kweken. Veel soorten melde worden immers gezien als onkruid en verwijderd uit de (moes)tuin. Melde komt veel voor in het wild.
Melde combinatieteelt en wisselteelt
Melde
Voor het kweken van melde zou je wisselteelt kunnen gebruiken.
Melde is een bladgewas. De ideale voorteelt is een koolgewas en de ideale nateelt is een vruchtgewas volgens het wisselteelt schema.
Melde goede buren
Melde heeft geen nadrukkelijk goede buren.
Melde slechte buren
Melde heeft geen nadrukkelijk slechte buren.
Melde water geven
Hoeveel water heeft melde nodig? Melde kan goed tegen droogte maar heeft zo nu en dan wel wat water nodig. Vergeet de plant dus niet water te geven. Veel water hoef je echter niet te geven.
Melde grondsoort en bodem
Welke grond heeft melde nodig? Je kunt het beste melde kweken op een voedzame en losse bodem, waar de plant goed in kan wortelen. Hierdoor worden de planten doorgaans groter, zo lang ze voldoende ruimte hebben om te groeien.
Op vastere grond zoals kleigrond wordt melde kleiner. Dit maakt niet uit als je melde voor het jonge blad kweekt. Om grotere bladeren te krijgen kan je de bodemstructuur verbeteren, bijvoorbeeld met koemestkorrels en brekerzand.
pH
Melde tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?
Melde bemesten
Moet je melde bemesten? Omdat melde graag op voedzame grond staat, is het verstandig om melde te bemesten. Om melde te kweken voor het blad gebruik je bij voorkeur een meststof die rijk is aan stikstof. Hiermee bevorder je bladgroei bij planten.
Voor het bemesten van melde adviseren we bij benadering de samenstelling stikstof (N), fosfaat (P) en kalium (K) 10-6-4 . Dit is ons advies en geen vereiste. Je kunt zelf mest mengen naar verhouding. Lees ook: Wat is NPK mest?
Melde bloei en bestuiven
Wanneer bloeit melde? Melde bloeit doorgaans van juni tot september.
Moet je melde bestuiven? Nee, voor de teelt is bestuiven niet nodig. Voor de zaadteelt kan je melde laten staan tot na de bloei. Melde is een zelfbestuivende plant met tweeslachtige bloemen. Vooral insecten en de wind bestuiven de bloemen van melde of tuinmelde.
Wanneer melde oogsten
Wanneer kan je melde oogsten? Doorgaans doe je dit van mei tot september.
Hoe oogst je melde? Begin al vroeg met het plukken van het jonge blad en jonge stengels. Deze zijn dan nog zacht en eetbaar. Later is alleen nog het blad eetbaar, maar de stengels worden hard en taai.
Melde gebruiken en bewaren
Waarvoor gebruik je melde? Niet alleen tuinmelde maar ook andere soorten melde zijn eetbaar. Het blad wordt gebruikt als bladgroente in salades. Het gebruik is vergelijkbaar met dat van spinazie of snijbiet.
Melde houdbaarheid
Hoelang kan je melde bewaren? Het blad van melde is maar heel kort houdbaar in de koelkast, van een halve tot maximaal één hele dag in de koelkast. Je oogst melde dus direct voor gebruik, of gebruikt melde direct na het oogsten.
Melde ziektes en plagen
Welke ziektes en plagen zijn er bij melde? Er kan een enkele keer valse meeldauw ontstaan bij melde. Dit komt vooral later in het jaar voor wanneer deze éénjarige plant bijna aan het einde is. Ook is melde soms vatbaar voor luizen.
