Pinda soorten
Pinda's worden vaak verkocht in bakjes of zakjes met noten, maar eigenlijk is de pinda helemaal geen noot. Pinda's groeien namelijk ondergronds. De pinda wordt daarom ook wel aardnoot genoemd, maar ook die naam schept verwarring. De pinda is namelijk helemaal geen noot maar een peulvrucht.
De pinda heeft veel verschillende namen gekregen, waaronder de aardnoot. In het Engels wordt het een peanut genoemd, wat letterlijk vertaalt als "erwt-noot". Deze naam komt al dichter in de buurt van wat het in essentie eigenlijk is. De pinda wordt ook wel grondnoot, olienoot of apennoot genoemd, ondanks dat dit helemaal geen noot is.
De pinda komt van oorsprong uit Zuid-Amerika en maakt ondergrondse peulen met meestal twee "erwtjes" (pinda's) per peul, maar soms ook wel eens één of drie.
Officieel is de pindaplant een meerjarige plant, maar de pindaplant kweken we als eenjarige. Om de pinda's te oogsten trek je de plant uit de grond. De pindaplant sterft dan af. Zou je de pinda's niet oogsten dan keert de plant meestal weer terug, maar niet in ons klimaat. Hier zijn de winters te koud voor het tropische plantje.
Pinda zaaien en planten
Wanneer kan je pinda zaaien?
Pinda zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van mei tot juli.
Pinda zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van maart tot juli.
Wanneer kan je pinda planten?
Pinda planten of uitplanten op de bestemde plek kan in de kweekkas van mei tot juli.
Pinda planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van mei tot juli.
De pinda is ook in ons klimaat te kweken, maar deze heeft wel veel warmte nodig. Een pindaplant kweken lukt beter in een kweekkas. Een pindaplant kweken we in principe altijd in een pot. Je kunt een pinda kweeksetje kopen of verse, rauwe en onbewerkte, ongezouten pinda's uit de winkel gebruiken om zelf te planten.
Een goed moment om pinda's te planten is rond maart, op een warme en zonnige vensterbank. Een potje van minimaal 5 liter zou voldoende moeten zijn om pinda's in te kweken, maar gebruik gerust een nog iets groter maat pot voor de zekerheid. Rond mei kan je het pindaplantje buiten of in een kas zetten. De kweekkas heeft de voorkeur.
Voor het zaaien van pinda's dien je ze eerst te doppen. Binnen in de ruwe, luchtbruine schil zit de pinda die je kunt zaaien. Bij een pinda kweeksetje zijn de pinda's al gedopt. Je kunt een pinda zaaien in het voorjaar en bij voorkeur vroeg. Zo heeft dit plantje genoeg tijd om goed te groeien voor de oogst.
Je kunt een pinda zaaien tot de vroege zomer, maar hoe eerder je begint hoe beter. Als je eerder begint met zaaien heeft het plantje langer de tijd om te groeien. Deze maakt dan meer pinda's onder de grond. Als je laat begint met pinda zaaien kan je nog steeds pinda's krijgen, maar het zijn er dan helaas iets minder.
Pinda zaaien (voorzaaien) in potjes
Je kunt pinda's voorzaaien in kweekpotjes. Voor de zekerheid planten we altijd 2-3 pinda's in ieder potje, zodat we zeker weten dat in elk potje straks een pindaplantje groeit. Vul een aantal kweekpotjes met zaaigrond en druk dit licht aan. Druk in elk potje een gaatje van ongeveer 1,5 tot 3 centimeter diep. Stop in elk gaatje de gedopte pinda's.
Druk de gaatjes weer dicht en geef eenmaal goed water, zodat de zaaigrond goed vochtig is. Daarna zet je de potjes in een mini kweekkasje op de vensterbank. De kap doe je er ook op zodat het er goed warm blijft. Het advies om pinda's te kiemen is boven de 20°c maar richting de 30°c kiemen de pinda's nog beter (maar niet hoger dan 30).
Binnen één week kan je al de eerste zaailingen boven zien komen. Het kan tot twee weken duren maar doorgaans kiemen pinda's vrij snel. Let wel: Bij de juiste temperatuur natuurlijk! Zelf gebruiken we voor het kiemen van pinda's en alle andere warmteminnaars, een verwarmde kweekbak. Vereist is dat niet maar het maakt een wereld van verschil!
Pindaplantje uitplanten (buiten of kas)
Als de worteltjes aan de onderkant uit het potje komen, is het in elk geval tijd voor een grotere pot. Wacht met jouw pindaplantje buiten te zetten tot ten minste eind mei. In de kweekkas mag je begin mei aanhouden als plantmoment. Je kunt het pindaplantje overzetten in een potje van ten minste 5 liter. Met genoeg ruimte voor de wortels krijg je ook meer pinda's.
Knijp rondom in het kweekpotje om het kluitje los te maken. Daarna kan je het kluitje zo uit het (te) kleine potje halen. Vul de bodem van een grotere pot met kiezels of hydrokorrels. Maak daarna een mengsel van aarde met eventueel wat vermiculiet, of gebruik enkel de aarde als deze goed los is. Zet het kluitje in de grotere pot en vul de randen ook met aarde.
Zet het plantje niet eerder dan mei in de kweekkas, en niet eerder dan eind mei buiten.
Per vierkante meter kan je ongeveer 6 tot 9 pinda planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 2 tot 4 pinda planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.
Pinda standplaats en verzorgen
In ons klimaat, zelfs in de kweekkas, blijven de pinda'tjes meestal een stuk kleiner. Ook is de opbrengst per plantje erg klein. Hoe langer het plantje groeit, hoe meer pinda'tjes eraan groeien. Wij beginnen daarom extra vroeg. Je kunt later nog steeds pinda's planten, maar de tijd tot de herfst/winter is dan korter. Minder tijd om pinda's te vormen dus.
Niet getreurd, we hebben namelijk ook wel eens een geweldig pinda-jaar gehad. De pinda's waren stukken groter dan normaal. Toch waren ze nog steeds kleiner dan pinda's uit de winkel. Heb dus niet de verwachting dat je gigantische pinda's krijgt. Wel zijn de pinda's uit eigen tuin altijd ontzettend lekker!
Bij pindaplantjes komen bloemetjes aan steeltjes uit de grond, of aan de basis van de plant. Elk bloemetje lijkt één pinda te bevruchten. Toen we extra vroeg begonnen waren, hielden we aan het einde van het jaar één kinderhandje vol met kleine pinda's over per plantje.
Wat ons betreft is het de moeite waard als je extra vroeg begint. Later beginnen kan wel, maar dan krijg je waarschijnlijk minder pinda's. Het is sterk aan te raden om gewoon een aantal pinda's te planten per potje, en dan ook meerdere potjes te zetten. Een stuk of 10 pindaplantjes moet een aardig leuke opbrengst geven.
Pinda's staan graag zonnig maar ook beschut. In een kweekkas is dus ideaal. Buiten in de volle zon kan wel, als je daar dan grotere planten omheen kunt zetten. Of je zet het plantje in een warm en zonnig hoekje tussen een paar muren of hekwerken in. De pinda kan ook een tijdje op een vensterbank staan.
Bescherm een pindaplantje goed tegen wind en regen. Hoewel het eigenlijk een soort meerjarig plantje is (maar ook weer niet helemaal), houden we de pinda vaak als eenjarige. In tropische gebieden komt het pindaplantje steeds opnieuw boven, maar dan wel vanuit de pinda's die vorig jaar ondergronds zijn ontstaan.
Eigenlijk is de pinda dus een cyclus van eenjarige plantjes die steeds opnieuw ontstaan vanuit de pinda's aan de wortels.
Pinda combinatieteelt en wisselteelt
Pinda
Voor het kweken van pinda hoef je geen wisselteelt te gebruiken.
Pinda goede buren
Pinda heeft geen nadrukkelijk goede buren.
Pinda slechte buren
Pinda heeft geen nadrukkelijk slechte buren.
Pinda water geven
Pinda's hoef je niet veel water te geven, maar vergeet je pindaplant ook niet. Waar de plant van oorsprong vandaan komt is het vrij droog en warm, alleen droogt de grond in een pot vaak snel op. Het is dan dus nodig om je pindaplant toch af en toe water te geven. Zeker in de warme en droge zomermaanden.
Pinda grondsoort en bodem
Je kunt een pindaplant kweken op bijna elke grond. Een pinda kweken lukt het beste op losse grond, waar de wortels makkelijk pinda's kunnen maken. Zorg ook voor een goede afwatering. Een pinda kweken is makkelijker in potjes, omdat de pinda's ondergronds groeien. Met een laagje kiezels of hydrokorrels onder in het potje kan je de afwatering ook verbeteren.
pH
Pinda tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?
Pinda bemesten
Een pinda heeft weinig tot zelfs helemaal geen extra voeding nodig. Het geven van kalium kan worden gedaan om de weerstand te verhogen van je pindaplant, maar ook dit is niet vereist. Belangrijk is vooral dat de bodem kalkrijk is. Geef in elk geval geen stikstof want dit gaan ten koste van de opbrengst, die vaak al erg gering is.
Voor het bemesten van pinda adviseren we bij benadering de samenstelling stikstof (N), fosfaat (P) en kalium (K) 1-1-2 . Dit is ons advies en geen vereiste. Je kunt zelf mest mengen naar verhouding. Lees ook: Wat is NPK mest?
Pinda bloei en bestuiven
Wanneer bloeit pinda? Pinda bloeit doorgaans van juni tot juli.
De pinda begint vaak al snel met bloeien. Vroeg gezaaide pinda's hebben hierop de meeste kans. De pindaplant maakt dan kleine, gele bloemetjes. Deze zitten aan steeltjes en komen uit de basis van de plant, uit de grond. De bloemetjes zitten dus niet ergens bovenin het plantje. Het schijnt dat elk bloemetje één pinda bevrucht.
De bloemetjes lijken een beetje op de bloemetjes van peulen of erwten, maar net ietsje anders. Insecten zoals bijtjes en zweefvliegjes bezoeken de bloemetjes wel eens. Erg druk bezocht is de pinda echter niet, zeker niet in een kweekkas waar minder bestuivers rondvliegen. Zo zien de bloemetjes van een pindaplantje eruit:
Het bestuiven van je pindaplantje is echter niet nodig. De pinda groeit ondergronds en uit iedere pinda, kan een nieuw plantje groeien. Ook voor de zaadteelt heeft de bloei weinig zin. De pinda verspreidt zich via de pinda's die onder de grond aan de wortels groeien. Dit is ook de makkelijkste manier om pinda's te vermeerderen.
Wanneer pinda oogsten
Wanneer kan je pinda oogsten? Doorgaans doe je dit van oktober tot november.
Over dit filmpje: Trek het plantje uit de grond en spoel de wortels af. Je ziet nu alle pinda's hangen. Pluk de pinda's van de wortels, spoel deze schoon en laat ze even drogen.
Je kunt pinda's oogsten wanneer het plantje geel en dor begint te worden. Dan is het plantje bijna ten einde. Er zullen geen nieuwe pinda's meer bijkomen en de bestaande pinda's worden niet veel groter meer. Pinda's oogsten we meestal in het najaar. In de kweekkas groeit een pindaplantje nog net iets langer door.
Pinda's groeien ondergronds, waardoor je de plant volledig moet uitgraven om pinda's te kunnen oogsten. Na het uitgraven kan je de pinda's van de wortels af plukken. Om die reden is de teelt in potten altijd makkelijker, je kunt de plant dan gewoon uit de pot halen. Schud het kluitje van de pindaplant goed los en trek de pinda's eraf.
De pinda's bevinden zich rondom de basis van de plant. Ze groeien dus niet per se aan de wortelpuntjes maar meer rond de kern. Net als de bloemetjes zitten de pinda's aan kleine steeltjes, maar dan ondergronds. Mochten er pinda's in de grond blijven zitten, dan kunnen die volgend jaar opnieuw opkomen. Als ze maar vorstvrij worden gehouden.
Om de bovengenoemde reden wordt de pinda soms onterecht als meerjarig plantje gezien. Het is een éénjarige plant maar komt steeds opnieuw op. Dat gebeurt vanuit de pinda's die achterblijven in de grond. Hierdoor lijkt het plantje steeds vanuit de wortel op te komen, maar eigenlijk zijn het elk jaar steeds nieuwe pindaplantjes.
Wat verder nog opvallend is: Je oogst meestal een kinderhandje vol pinda's van één plantje. Dat is niet veel. Het loont dus om meer dan slechts één pindaplantje te kweken. Bovendien blijven pinda's bij ons een stuk kleiner, zelfs als je ze in een kweekkas zet. Soms zelfs tot de helft zo groot als pinda's van de notenkraam, maar niet minder lekker!
Zelf je pinda's kweken is ontzettend leuk, maar verwacht geen mega oogst van je pindaplantje. Ook moet je de pinda's eerst nog even drogen voor je ze gaat gebruiken.
Pinda gebruiken en bewaren
Voor gebruik droog je de pinda's eerst goed. Dit kun je doen door ze gespreid te leggen op een donkere, vochtvrije plaats. Liever doe je dit niet in de brandende zon, niet buiten of op de vensterbank. Je kunt pinda's ook in de oven drogen maar de kwaliteit gaat snel achteruit, net als bij het snel drogen in de zon. Je kunt pinda's eventueel wel roosteren, dan wel na het drogen en pellen.
Zelf hangen we de pindaplantjes in het geheel op. De kluit schudden we eerst goed los en spoelen we af, zodat nagenoeg alle aarde eraf is. Je ziet dan ook geen pinda's meer over het hoofd om te plukken. Gespreid drogen neemt veel ruimte in. Het ophangen van de plantjes is voor ons de ideale manier. Hang je pindaplantjes dan wel te drogen op een donkere plaats. Nooit direct in de brandende zon, net als de gespreidde, losse pinda's dus.
Nadat pinda's zijn gedroogd kan je de schil kraken en de pinda's rauw eten. Aan pinda's wordt vaak zout toegevoegd en je kunt pinda's roosteren. Gebrande nootjes zijn alleen niet meer opnieuw te planten. Wel erg lekker om zo te eten. Je kunt een paar rauwe, onbewerkte pinda's bewaren om zelf weer opnieuw te planten.
Zelf pindakaas maken en pindaolie persen
Je kunt pinda's persen om olie te winnen. Per kilo pinda's kan je ongeveer een halve liter olie persen. Pindaolie pers je met een elektrische of hand-aangedreven oliepers. Dit tweede is erg betaalbaar en aan te raden voor thuis. Hoewel je zelf thuis pinda's kunt kweken heb je voor een beetje pindakaas, maar vooral voor pindaolie erg veel pinda's nodig.
Na het persen van olie laat je deze bezinken als je zuivere pindaolie wilt. Wanneer de olie niet meer troebel is kan je deze gebruiken. Voor het maken van pindakaas gooi je de pulp die overblijft juist niet weg, want dit maakt de structuur die pindakaas hoort te krijgen. Het maken van pindaolie en pindakaas is dus vergelijkbaar, maar je scheidt de pulp niet bij pindakaas.
Pindaolie heeft een laag rookpunt vanaf 165°c, waarbij we uitgaan van koudgeperste olie. Bij geraffineerde en bewerkte olie ligt het rookpunt vaak zelfs lager. Pindaolie is dus per definitie niet geschikt voor bakken en braden. Wel kan je deze olie uitstekend koud gebruiken, zonder te verhitten, bijvoorbeeld als slaolie.
Pinda houdbaarheid
Hoelang kan je pinda's bewaren? Je kunt gedroogde pinda's het beste in de dop bewaren, dan blijven ze het langste lekker. Gedroogde pinda's kunnen een jaar goed blijven in een afgesloten bakje, zeker als deze nog in een dop zitten. Gedopte pinda's (zonder schil) zijn iets minder lang te bewaren.
Pinda ziektes en plagen
De pinda is een redelijk resistente plant die niet snel last krijgt van ziektes en plagen. Hoewel de kans bij de teelt in potten erg klein is, kunnen er beestjes in de aarde terecht komen die (delen van) pinda's opeten. Vaak komt dit niet voor bij de teelt in potten. De meeste plaagdieren van de pinda leven in de warmere streken, waar de pinda oorspronkelijk vandaan komt.
