Soja
voorzaaien kweken en oogsten

Soja soorten

Welke soorten sojabonen zijn er? De bekende sojaboon kent hogere en lagere rassen. De hogere soorten hebben mogelijk ondersteuning nodig, al worden ze niet zo hoog als bijvoorbeeld doperwten of stokbonen. De sojaboon is verder een bekende plant in de Aziatische keuken.

Soja zaaien en planten

Wanneer kan je soja zaaien?
Soja zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van mei tot juni. Soja zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van april tot juni.
Wanneer kan je soja planten?
Soja planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van mei tot juli.

Hoe zaai je sojabonen? Sojabonen zaaien doe je bij een temperatuur rond de 20 graden celcius. Direct buiten zaaien lukt pas vanaf mei op z'n vroegst. Vaak worden sojabonen daarom binnen voorgezaaid, wat de nodige ruimte in beslag kan nemen. Je hebt veel plantjes nodig voor een redelijke oogst.

Per vierkante meter kan je ongeveer 56 tot 77 soja planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 8 tot 12 soja planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Soja standplaats en verzorgen

Hoe kweek je sojabonen? De sojaplant komt uit tropische of subtropische gebieden en heeft dus wat warmte nodig. Sojabonen kweken lukt dan ook beter in de volle zon. Nog beter is het om ze in een zonnig geplaatste kweekkas te zetten als daar ruimte voor is. De teelt is vergelijkbaar met die van lage-/stamslabonen. De sojaboon is éénjarig.

De meeste soorten sojabonen zijn laagblijvend. Ze hebben dus geen ondersteuning nodig om te groeien. Toch kunnen er ook hogere rassen zijn die wel ondersteuning nodig hebben. Kijk goed welk soort je hebt om te bepalen of dit voor jou het geval is.

Soja is een , niet wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan 14℃.

Soja combinatieteelt en wisselteelt

Soja
Voor het kweken van soja zou je wisselteelt kunnen gebruiken. Soja is een peulgewas. De ideale voorteelt is een aardappelsoort of wortel- of knolgewas en de ideale nateelt is een koolgewas volgens het wisselteelt schema.

Soja goede buren
Soja kweken kan goed samen met aardappel, aardbei, andijvie, biet, bloemkool, boerenkool, broccoli, dille, knolraap, komkommer, koolraap, koolrabi, maïs, palmkool, peterselie, romanesco, schorseneer selderij spinazie, tomaat, tuinboon, wortel, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Soja slechte buren
Soja kweken gaat liever niet samen met doperwt knoflook, peul sjalot, ui, venkel, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Soja water geven

Hoeveel water heeft een sojaboon nodig? Soja plantjes staan graag licht vochtig. Bij droogte, gedurende de zomermaanden, geef je regelmatig water. Voel goed of de bodem niet erg vochtig is, maar ook niet kurkdroog. Steek een vinger in de aarde en voel zo ook onder het oppervlak. Een oppervlakkig opgedroogde bodem kan van binnen nog goed vochtig zijn. Sojabonen houden er niet van om erg nat te staan.

Soja grondsoort en bodem

Welke grond heeft de sojaboon nodig? Sojabonen kweken lukt het beste op een licht vochthoudende en humusrijke grond. Je kunt voor de aanplant compost gebruiken om de bodemstructuur te verbeteren. Voorkom altijd dat je op een te zure grond kweekt, hier groeien sojabonen slecht in. Ook mag de bodem licht vochthoudend zijn, maar zorg ook voor een goede afwatering voor de sojaboon.

pH

Soja tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Soja bemesten

Moet je sojabonen bemesten? In principe is bemesten niet nodig, de sojaboon kan als een peulgewas worden beschouwd. Wel kan het handig zijn om wat extra fosfor te geven, voor de aanmaak en het versterken van bloemknoppen. Dit leidt mogelijk tot een betere oogst.

Soja bloei en bestuiven

Wanneer bloeit soja? Soja bloeit doorgaans van juni tot september.

Om sojabonen te oogsten voor consumptie of voor de zaadteelt, is een goede bestuiving nodig. Gelukkig doet de sojaplant dit vrijwel helemaal zelf, met hulp van de wind en sommige insecten. De bloemetjes van de sojaplant zijn in principe goed zelfbestuivend. Je hoeft soja dus niet met de hand te bestuiven voor de oogst of zaadteelt. Omdat je de zaden ook voor consumptie gebruikt, zijn de gewone teelt en zaadteelt hetzelfde.

Gedurende eeb langere periode blijven de bloemetjes openstaan. Wanneer de bloemen zich sluiten dan bestuiven ze zichzelf vaak alsnog, als dit niet al was gedaan. Soja is qua bestuiving dus een zeer makkelijk plantje. Sojaplanten maken tweeslachtige bloemen. Kruisbestuiving ontstaat ontzettend maikkelijk omdat je eigenlijk altijd meerdere planten bij elkaar hebt staan. Aan één sojaplantje heb je namelijk niet genoeg voor een leuke oogst.

Soja is absoluut geen opvallende bloeier. De bloemetjes zijn piepklein en schuilen in de groeipuntjes vanuit de toppen en bladoksels. Het lijken op knopjes voor nieuwe groei en vaak zijn ze groen of tegen groen aan. De bloemetjes vallen dus bijna niet op, maar je ziet na de bloei wel opeens kleine boontjes hangen. Ook de boontjes vallen in het begin niet zo op tussen al het groen. Ze schuilen ook achter het blad en tussen andere bladeren.

Na de bloei beginnen er piepkleine boontjes te groeien. Je laat deze helemaal tot het einde van de groei aan de plant zitten. Pas als de plant bruin en opgedroogd is, oogst je de sojabonen. Je kunt ze gedroogd ook langer bewaren. Mocht je sojabonen direct vers willen gebruiken, dan oogst je ze als ze dik zijn geworden en wacht je niet tot ze zijn opgedroogd. Meestal is het drogen makkelijker en je weet dan zeker dat de bonen rijp zijn.

Wanneer soja oogsten

Wanneer kan je soja oogsten? Doorgaans doe je dit van juli tot oktober.

Sojabonen oogsten we op verschillende momenten. Wacht in elk geval tot de bonen dik genoeg zijn. Eerder oogst je ze in elk geval niet. Meestal laat je de bonen helemaal tot het einde aan de plant hangen. Als de plant volledig bruin en verdroogd is kan je de bonen oogsten. Je kunt ze dan gedroogd een hele lange tijd bewaren. Je kunt de sojabonen ook eerder oogsten als ze nog wel groen zijn, om deze vers te gebruiken.

Als je wacht tot de sojaplanten bruin en droog zijn, kan je sojabonen oogsten door de planten uit de grond te trekken. Vervolgens hang je de sojaplanten ondersteboven op aan een draad om verder te drogen. Wil je verse sojabonen oogsten dan pluk je ze gedurende de groei van de plant. Doe dit dan wel pas als ze dik genoeg zijn. Sojabonen laten vrij makkelijk los van de plant bij het plukken. Doen ze dit niet, knip dan het steeltje met een schaar.

Soja gebruiken en bewaren

Sojabonen worden zeer divers gebruikt, bijvoorbeeld voor het maken van sojasaus. Ook worden sojabonen ook gebruikt voor het maken van sojamelk. Het wordt verwerkt in diverse zuivelvervangers of verwerkt tot soja-olie. Sojabonen worden gebruikt voor diverse sauzen en snacks. Soja wordt gebruikt in vleesvervangers en in vegetarische recepten.

Daarnaast wordt er ook wel sojameel van gemaakt, wat de basis vormt voor veel veevoer. De meningen over soja zijn vaak verdeeld. Zo zouden we het soms moeilijk kunnen verteren en heeft ook vee er soms moeite mee, om soja te verteren. Dan zijn er weer andere mensen die erbij zweren en soja helemaal geweldig vinden.

Uit soja wordt vaak lecithine gewonnen (E322). Ook komt soja vaak voor in synthetische emulgatoren (E400 t/m E499). Sojabonen zijn een zeer populaire Japanse snack. Daar worden sojabonen geserveerd als Eamame boontjes. Je kunt sojabonen gebruiken als snack of om tofu of miso te maken. Zoals je merkt is soja zeer veelzijdig te gebruiken!

Belangrijk is dat je soja altijd dopt. De schil is namelijk niet eetbaar. Ook zou je sojabonen beter niet rauw kunnen eten, al wordt dit soms wel gedaan. In soja zit Lectine dat schadelijk kan zijn. Lectine wordt onschadelijk gemaakt door verhitting. Het beste kan je sojabonen daarom zo'n 6 minuten lang verhitten, als je het risico niet durft te nemen.

Je eigen sojaolie persen

Sojabonen behoren tot de categorie noten en zaden waar je heel goed olie uit kunt winnen. Dit kan je zelf thuis doen met een elektrische of een hand-aangedreven oliepers. De hand-aangedreven oliepers is vaak erg betaalbaar en geschikt voor thuisgebruik. Als alternatief zou je een keukenmachine kunnen gebruiken, maar dan moet je de pulp nog uitwringen na het vermalen. Deze methode is veel minder efficiënt.

Laat de olie na het persen goed bezinken tot deze niet meer troebel is. Filter alle troep eruit. Daarna kan je de sojaolie gebruiken.

Koudgeperste sojaolie heeft een laag rookpunt van 160°c en is hierdoor ongeschikt om mee te koken. Probeer sojaolie dus vooral koud te gebruiken. Sojaolie wordt onder andere gebruikt voor het maken van diverse bakproducten zoals koekjes. Ook wordt sojaolie heel vaak gebruikt als slaolie.

Soja kiemgroenten

Soja wordt soms als kiemgroente gegeten, beter bekend als taugé. Taugé zijn de kiemen van diverse soorten bonen, waaronder de mungboon en de sojaboon. Maak de (gedroogde) zaden vochtig en stop deze in een kiempot of kiembak. Binnen ongeveer één week heb je verse taugé op tafel.

Taugé wordt het beste goed verhit voor gebruik. Dit maakt taugé van soja bijzonder geschikt voor wokken en roerbakken. Sojakiemen worden ook wel sojascheuten genoemd, maar de naam Taugé is goed bekend.

Soja houdbaarheid

Hoelang kan je sojabonen bewaren? Sojabonen zijn niet lang vers te houden. Vers kan je deze het beste direct gebruiken. Wel kan je sojabonen drogen. Sojabonen zijn gedroogd tot een jaar of zelfs langer te bewaren. Er kan dan weinig mis mee gaan.

Soja ziektes en plagen

Welke ziektes en plagen zijn er bij sojabonen? Soja plantjes hebben weinig last van ziektes en plagen, voornamelijk omdat je ze kweekt op een warme plek. De meeste plaagdieren zitten niet zo te wachten op een plant die in de hitte van de brandende zon staat of in een kweekkas in de zomer.

Wel kan er een enkele keer een slak aanwezig zijn als het koel en vochtig weer is. Soms, met name als de planten uitgegroeid zijn, ontstaat er meeldauw. Dit is meestal vlak voor of vlak na het moment waarop je de boontjes oogst. Dit heeft meestal geen effect op de oogst zelf.