Cichorei soorten
Cichorei of wilde cichorei omvat alle cichoreisoorten (Cichorium). Het is een overkoepelende naam. De oorspronkelijke cichorei is door de mens verder gekweekt. Zo zijn uiteindelijkandijvie, witlof, roodlof en groenlof ontstaan. Dit zijn dus ondersoorten van de wilde cichorei, of hele naaste afstammelingen.
Eigenlijk is andijvie afkomstig van wilde andijvie. Dit is echter ook een cichoreisoort. Daarnaast is er ook nog koffiecichorei, wat evengoed een afstammeling is van wilde cichorei. Koffiecichorei wordt gekweekt om een koffievervanger te maken. Een cafeïnevrij en gezonder alternatief voor koffie.
Doorgaans wordt wilde cichorei gekweekt als bladgroente. Je zet het dus al snel tussen de andere bladgewassen in je moestuin. Het leuke aan cichorei is dat het allerlei kleuren kan hebben. Zo zijn er prachtige, gevlekte en gestipte, rood met witte en gele met groene cichoreisoorten. Hele bijzondere soorten om te kweken.
De meeste soorten cichorei maken een mooie, volle krop. De krop is vergelijkbaar met kropsla maar cichorei maakt dan vaak een echte kop in het hart, zoals je bijvoorbeeld ook bij witte kool en rode kool ziet. Er zijn ook cichoreisoorten die een lossere krop maken. De blaadjes staan dan juist meer uit elkaar.
Cichorei zaaien en planten
Wanneer kan je cichorei zaaien?
Cichorei zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van april tot mei en van juni tot augustus.
Cichorei zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van februari tot april.
Wanneer kan je cichorei planten?
Cichorei planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van april tot mei en van juli tot september.
Je kunt wilde cichorei op twee momenten in het jaar zaaien. Het eerste moment is al vroeg. Wacht zeker niet te lang want hoe later je zaait, hoe groter de kans op doorschieten. Vroeg gezaaide cichorei schiet pas laat door en groeit dus eerst mooi uit. Oogst dan ook op tijd, voor het plantje in de bloei schiet.
Ook kan je wilde cichorei zaaien na de langste dag van het jaar. Dit heeft altijd de voorkeur omdat het plantje dan eigenlijk niet meer kan gaan bloeien. Je loopt dus helemaal geen risico meer dat de oogst mislukt. Laat zaaien is dus sterk aan te raden en een stuk makkelijker. Je hoeft je dan geen zorgen te maken om het doorschieten.
(Wilde) cichorei zaaien in potjes of een zaaitray
Wilde cichorei is makkelijk voor te zaaien. Onze voorkeur heeft een zaaitray als je van plan bent om veel te zaaien. Je kunt ook (wilde) cichorei zaaien in kweekpotjes. Direct in de grond kan natuurlijk ook. Maak de grond dan goed los en maak geultjes met een hark. In de geultjes strooi je zaden en vervolgens maak je de geultjes dicht.
In kweekpotjes of een zaaitray voorzaaien is erg makkelijk. Vul de vakken of potjes met fijne zaaigrond en druk dit aan. Druk met je vinger in elk vakje of potje een klein gaatje. Dat hoeft helemaal niet diep te zijn. In elk gaatje strooi je drie tot vijf zaadjes. Zo komt er overal wat op. Als je meer zaait wordt het uitdunnen straks erg veel werk.
Maak de gaatjes natuurlijk ook weer dicht. Dieper dan een halve centimeter hoeven ze echt niet te zijn, al komt het natuurlijk nooit op de millimeter aan hoor. Als de zaailingen opkomen kan je deze iets uitdunnen. Grote kans dat er in elk vakje nu meerdere kiemplantjes staan. Knip er wat weg tot je er één per potje of vakje over hebt.
Begin ook niet te vroeg met uitdunnen. Wacht even tot je de eerste echte blaadjes ziet, zodat de zaailingen iets sterker zijn. Als je direct begint met uitdunnen van de kiemplantjes dan is de kans nog erg groot dat ze het niet allemaal overleven.
(Wilde) cichorei planten en goed beschermen
Kies een mooi en geschikt plekje om de cichorei te planten. Het uitplanten is niet veel spannends hoor. Je graaft wat gaten waar de kluitjes in passen, zet de kluitjes erin en maakt de grond rondom weer mooi dicht. Het is wel nog even opletten, want slakken kunnen met je zaailingen aan de haal gaan.
Om te voorkomen dat jouw jonge plantjes worden opgegeten, kan je de bodem uit een aantal lege kweekpotjes snijden. Vervolgens zet je de bodemloze kweekpotjes over je zaailingen heen. Zo kunnen eventuele slakken er niet bij komen en groeien de plantjes ongestoord verder na het uitplanten.
Worden ze te groot dan kan je het kweekpotje ook wegknippen, of als het nog lukt over de zaailingen heen halen en het wegdoen.
Per vierkante meter kan je ongeveer 14 tot 20 cichorei planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 4 tot 6 cichorei planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.
Cichorei standplaats en verzorgen
De verzorging van wilde cichorei is niet veel anders dan dat van andijvie en lof zoals groenlof en roodlof. Witlof is een uitzondering, omdat de teelt daarvan geheel anders verloopt. Wilde cichorei staat ideaal op een plekje in de volle zon, maar ook de halfschaduw wordt nog wel getolereerd.
Over het algemeen is cichorei niet veeleisend. De soorten waarvan het blad mooie kleuren krijgt, de gevlekte en gestipte cichoreisoorten, die krijgen hun kleur meestal pas later. Net als roodlof kleurt het blad als de temperaturen omlaag gaan. De kleuren kan je dan rond de herfst bewonderen.
Ook kan cichorei aardig tegen kou. Als je het na de langste dag hebt gezaaid kan je het in het najaar oogsten. Soms valt de oogst zelfs in het begin van de winter. Wacht niet zo lang dat de planten afsterven. Meestal zal cichorei nog een tijdje leven na de eerste (nacht)vorst.
Zo lang het aantal uren daglicht nog steeds langer wordt, kan cichorei doorschieten. Dit gebeurt dus vooral wanneer je voor de langste dag van het jaar zaait. De bloei is ongewenst want hierdoor gaat de kwaliteit van het blad bijna direct achteruit. Wat overblijft is slechts een kale bloeistengel met -overigens wel prachtige- bloemetjes.
Ook voor de teelt van de wortel is doorschieten ongewenst. De wortel maakt van binnen een harde kern die zelfs erg houterig kan worden. Je kan de wortel dan niet meer goed verwerken in gerechten (of tot koffie malen).
Cichorei combinatieteelt en wisselteelt
Cichorei
Voor het kweken van cichorei zou je wisselteelt kunnen gebruiken.
Cichorei is een bladgewas. De ideale voorteelt is een koolgewas en de ideale nateelt is een vruchtgewas volgens het wisselteelt schema.
Cichorei goede buren
Cichorei kweken kan goed samen met
bloemkool,
boerenkool,
broccoli,
knolraap,
paksoi,
palmkool,
prei,
rode kool,
romanesco,
slaboon,
spruitjes,
stengelui,
tomaat,
venkel,
witte kool,
als je gebruik maakt van combinatieteelt.
Cichorei slechte buren
Cichorei kweken gaat liever niet samen met
biet,
bladselderij,
bleekselderij,
knolselderij,
lavas,
peterselie,
wortelpeterselie,
als je gebruik maakt van combinatieteelt.
Cichorei water geven
Wilde cichorei geef je regelmatig water. De bodem blijft bij voorkeur altijd matig vochtig. Als bladgroente heeft cichorei veel vocht nodig. Dit is vergelijkbaar met de hoeveelheid water die je aan kropsla of andijvie geeft. Let zeker goed op bij warme en droge dagen tijdens de zomer. De grond droogt dan extra snel uit en je zal dus meer en ook vaker water moeten geven.
Cichorei grondsoort en bodem
Je kunt op bijna elke grond (wilde) cichorei kweken. Zelfs op zandgrond, maar ook kleigrond is geen probleem. Belangrijk is dat je de grond vochtig weet te houden. Dat is bij zandgrond een grotere uitdaging waardoor je meer water moet geven. Op kleigrond groeit cichorei mogelijk iets langzamer, de wortels moeten meer moeite doen om te groeien.
Zorg dat overtollig water wel goed weg kan, bijvoorbeeld door cichorei op heuveltjes te kweken als de grond erg vochthoudend is. Op zandgrond wil je dat juist niet doen. Cichorei houdt namelijk van een vochtige grond, maar laat de plant nooit verzuipen in een drijfnatte grond.
Wat de zuurtegraad betreft groeit cichorei ook bijna overal wel. Echt rekening hoef je daar niet mee te houden. De voorkeur gaat echter wel uit naar een licht zure tot neutrale grondsoort. Beschik je over een dergelijke grond dan groeit de cichorei vaak nog weelderiger.
pH
Cichorei tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?
Cichorei bemesten
Hoewel bemesten niet per se vereist is, is het bij de teelt van cichorei als bladgroente toch erg nuttig. Je kunt cichorei bemesten zoals je dat bij andere bladgewassen doet. Extra stikstof bevordert de bladgroei en zorgt voor een mooiere oogst, ook bij cichorei. Kweek je cichorei voor de wortel, bijvoorbeeld koffiecichorei, dan is dat natuurlijk niet van toepassing.
Voor het bemesten van cichorei adviseren we bij benadering de samenstelling stikstof (N), fosfaat (P) en kalium (K) 12-6-20 . Dit is ons advies en geen vereiste. Je kunt zelf mest mengen naar verhouding. Lees ook: Wat is NPK mest?
Cichorei bloei en bestuiven
Wanneer bloeit cichorei? Cichorei bloeit doorgaans van juni tot augustus.
Je wilt altijd voorkomen dat cichorei gaat bloeien. Dit doe je vooral door later in het jaar pas te zaaien. Mocht je cichorei planten voor de zaden dan kan je deze bewust eerder zaaien. Als je cichorei bloeit of je kweekt cichorei voor de zaden dan is bestuiving nodig. Voor de gewone teelt van de wortel of als bladgroente, is bestuiven dus niet mogelijk.
Wilde cichorei en eigenlijk alle cichoreisoorten, zoals lof- en andijviesoorten, maken tijdens de bloeiperiode een lange stengel vanuit het hart van de plant. Langs deze stengel verschijnen prachtige bloemetjes. Je zou cichorei daar bijna expres voor willen laten doorschieten.
Net als alle cichoreisoorten uit de familie maakt ook wilde cichorei tweeslachtige bloemetjes. Deze beschikken dus over mannelijke en vrouwelijke geslachtsorganen. Wilde cichorei is hiermee goed zelfbestuivend en krijgt vooral de hulp van insecten. Je hebt slechts één plant nodig voor een goede bestuiving. De aanwezigheid van bestuivende insecten is wel vereist.
Na de bloei moeten de zaden goed opdrogen. Je laat ze hiervoor aan de plant zitten tot de hele plant is verdroogd. Dan kan je bloeistengel afknippen en de zaden er makkelijk uit schudden. Het is erg makkelijk om de hele stengel in een zak te doen en de hele zak goed te schudden. Zo vallen alle zaden in de zak.
Wanneer cichorei oogsten
Wanneer kan je cichorei oogsten? Doorgaans doe je dit van mei tot december.
Hoewel je in principe de blaadjes kunt plukken, is dat niet heel gebruikelijk. Het kan, maar meestal worden cichoreisoorten in hun geheel geoogst. Je oogst dus een mooie krop door deze bij de grond vast te pakken, en uit de grond te draaien met een draaiende beweging. Zo trek je de plant met wortel en al uit de grond.
Je oogst wilde cichorei als deze een mooi formaat heeft of wanneer de eerste nachtvorst is geweest. Daarna begint het plantje namelijk af te sterven. Je kunt dan maar beter snel oogsten. Overigens kan cichorei erg goed tegen kou en hoeft een dagje met lagere temperaturen geen probleem te betekenen voor je oogst.
Cichorei gebruiken en bewaren
Wilde cichorei is een heerlijke bladgroente die vaak in salades wordt gebruikt. Net als andijvie en diverse lofsoorten zoals roodlof en groenlof dus. Bovendien kan cichorei als garnering worden toegevoegd, dankzij het prachtig gekleurde (soms gevlekte) blad.
Ook de bloemetjes zijn eetbaar, hoewel minder gebruikelijk en vooral minder bekend. De bloemetjes zijn een prachtige garnering. De wortel is eetbaar en zou zelfs over geneeskrachtige eigenschappen beschikken. De wortel van cichorei wordt wel eens gebruikt als koffievervanger.
Je kunt cichorei gebruiken om mee te roerbakken, door een stamppot en zelfs op een broodje gezond.
De wortel van koffiecichorei wordt vaak gebruikt als koffievervanger, maar in principe is alle wilde cichorei daar wel enigszins geschikt voor. De wortel van koffiecichorei wordt gedroogd, vermalen en gebrand om het daarna als cafeïnevrije koffievervanger te gebruiken. Overigens is de wortel supergezond, ook op andere manieren.
Cichorei staat bekend vanwege de geneeskrachtige werkingen. Het zou onder andere ontstekingsremmend zijn en goed werken tegen infecties. Ook wordt cichorei wel eens gebruikt door mensen met nierziektes als natuurlijk, alternatief geneesmiddel.
Cichorei houdbaarheid
Hoelang kan je cichorei bewaren? Het blad van wilde cichorei is slechts enkele dagen houdbaar in de koelkast. Je kunt dit het beste pas oogsten als je het gaat gebruiken. De wortel zou iets langer houdbaar moeten zijn, tot ongeveer een week.
Cichorei ziektes en plagen
Luizen vinden de planten erg lekker. Ook slakken vinden een schuilplaats tussen de blaadjes van wilde cichorei. Je kunt veel voorkomen door de planten in een verhoogde kweekbak te kweken. Leg de hele krop na het oogsten in een bad van zout water om beestjes te verdrijven.
