Paksoi
voorzaaien kweken en oogsten

Paksoi soorten

Er zijn veel verschillende soorten paksoi, van babypaksoi tot reuzenpaksoi, die geschikt zijn voor in potten en bakken of juist voor in de vollegrond. Paksoi is een middelgrote koolsoort die wordt gekweekt voor het blad en de vlezige, dikke bladstelen die zich vullen met vocht.

Paksoi wordt soms Chinese kool genoemd, maar dat is niet helemaal juist. Chinese kool is een ander plantje dat erg op paksoi lijkt. Beiden zijn ondersoorten van de raap (Brassica rapa), samen met diverse andere groenten die we hieronder nog even op een rijtje zetten ter verduidelijking.

Ook tatsoi (Brassica rapa subsp. narinosa) wordt op dezelfde manier gekweekt. Tatsoi is iets kleiner maar wordt op dezelfde manier als paksoi gebruikt in de keuken. Het is eigenlijk ook een soort paksoi, zou je kunnen zeggen. Toch blijft tatsoi, ook wel Japanse tatsoi, een ander soort plantje.

Een ander plantje dat ook voor verwarring kan zorgen is chinese kool (Brassica rapa subsp. pekinensis). Qua groei lijkt het sterk op paksoi of tatsoi, maar het is een ander plantje. Wel is het naaste familie van paksoi en tatsoi dat ook een rapa (raap) soort is. Chinese kool groeit ook rechtop en maakt dezelfde dikke, vlezige bladstelen.

Paksoi is een koolsoort maar wordt gekweekt als bladgroente. Ook is paksoi een raap-soort en dus het broertje van veel andere raap-soorten. Dit zijn de raap-soorten die we ook in de moestuin kweken als knolgewas of als bladgroente, bijvoorbeeld als raapstelen:

• Bomdong - Brassica rapa var. glabra
• Chinese kool - Brassica rapa subsp. pekinensis
• Choy sum - Brassica rapa subsp. parachinensis
• Knolraap - Brassica rapa subsp. rapa
• Komatsuna - Brassica rapa subsp. perviridis
• Koolraap - Brassica rapa subsp. napobrassica
• Mizuna - Brassica rapa var. nipposinica
• Paksoi - Brassica rapa subsp. chinensis - (deze pagina)
• Rapini - Brassica rapa var. ruvo
• Tatsoi - Brassica rapa subsp. narinosa

Dit zijn dus allemaal broertjes en zusjes van paksoi en ook allemaal raap-soorten. Ook een leuk detail is dat je vaak "soi", "choy" of "choi" (of in het Nederlands geschreven als "tjoi") in de namen van groenten ziet staan. Dit is Chinees voor "groente" en zo weet je dat de groenten een Aziatische oorsprong hebben. Bijvoorbeeld paksoi, tatsoi, choy sum, amsoi (geen raap-soort) en nog veel meer.

Paksoi zaaien en planten

Wanneer kan je paksoi zaaien?
Paksoi zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan direct buiten van juni tot augustus. Paksoi zaaien of voorzaaien/voorkiemen kan onder glas van april tot juni en van augustus tot september.
Wanneer kan je paksoi planten?
Paksoi planten of uitplanten op de bestemde plek kan in de kweekkas van augustus tot september. Paksoi planten of uitplanten op de bestemde plek kan buiten van mei tot augustus.

Paksoi zaaien we na de langste dag van het jaar, want als de dagen nog steeds langer worden kan paksoi doorschieten. Wil je eerder paksoi voorzaaien, kies dan een geschikt ras. Vroeg gezaaide paksoi oogsten we vóór de plant gaat doorschieten. Je kunt ook paksoi zaaien in de late zomer, om het in de kweekkas te planten. Paksoi planten we vanaf half mei of later buiten.

Je kunt paksoi zaaien in de vollegrond, direct op de bestemde plek, maar zelf zaaien we altijd voor in kweekpotjes. Paksoi wordt snel door slakken en andere beestjes opgegeten. Grote kans als je in de vollegrond zaait dat het kiemplantje is opgegeten nog voor je hebt überhaupt hebt gezien.

Zelf paksoi zaaien in potjes

Zoals eerder genoemd zaaien we zelf altijd voor in kweekpotjes. Je kunt paksoi zaaien door een paar potjes te vullen met zaaigrond. Druk de zaaigrond goed aan, bijvoorbeeld met de onderkant van een ander potje. Maak in de zaaigrond in elk potje een gaatje, niet dieper dan een centimeter. Zaai in elk potje ongeveer 3 paksoi zaden. Zo weet je zeker dat in elk potje straks iets opkomt.

Druk de gaatjes natuurlijk ook weer dicht en geef even een keer flink water. Houd de zaaigrond vervolgens vochtig en zorg dat het in elk geval nooit helemaal opdroogt. Meestal kiemt paksoi redelijk snel zoals de meeste andere koolsoorten dat ook doen.

Als er meerdere plantjes opkomen in een potje, verwijder dan wat kiemplantjes tot je er één over hebt. Je kunt het overschot aan kiemplantjes wegknippen met een schaar. Als je ze uit de grond trekt beschadig je mogelijk ook de wortels van het plantje dat je juist wilt houden. Ik kies persoonlijk altijd het grootste, mooiste kiemplantje uit. Die lijkt mij het sterkst. De rest knip ik dan weg.

Paksoi planten in de grond

Tenzij je babypaksoi kweekt kan je paksoi vaak beter in de grond zetten, of in een grote moestuinbak, kuip of in ruime potten en bakken. Babypaksoi kan je ook planten in balkonbakken. De meeste paksoi wordt groot, maar niet zo groot als bijvoorbeeld een bloemkool of witte kool plant.

Geef paksoi dus voldoende ruimte om te groeien. De exacte plantafstand staat op de verpakking van de paksoi zaden die je hebt. Graaf een aantal gaten waar de kluitjes van de paksoi in passen. Je kunt paksoi planten wanneer de worteltjes aan de onderkant uit de potjes komen. Zet de kluitjes op hun plek en druk de gaten voorzichtig weer dicht.

Per vierkante meter kan je ongeveer 6 tot 9 paksoi planten laten groeien in de volle grond. In rijen kan je ongeveer 2 tot 4 paksoi planten per strekkende meter laten groeien in de volle grond.

Paksoi standplaats en verzorgen

Hoewel paksoi wel wat zonlicht nodig heeft, kan je heel goed paksoi kweken in de halfschaduw. In de kweekkas tijdens de winter heeft een plek in de volle zon de voorkeur, omdat de dagen korter en donkerder zijn in de winter. 'S zomers zet je paksoi in de halfschaduw. Geef regelmatig water. Je kunt paksoi het beste stevig bemesten (zie ook het stukje over bemesting).

Paksoi kan vrij lage temperaturen hebben en is daarom geschikt voor de winterteelt, dan wel in een kweekkas. Wel is het belangrijk dat paksoi daarvoor niet al eerder warm heeft gestaan. Als paksoi warm staat en de temperatuur daalt tot onder 10-15°c kan paksoi alsnog doorschieten. De tweejarige plant "denkt" dan dat het al winter is geweest en gaat bloeien.

Paksoi is een tweejarige plant, niet wintergroen en blijft in leven zo lang de temperatuur hoger is dan -3℃.

Paksoi combinatieteelt en wisselteelt

Kool zetten we onder fijnmazig insectengaas, zodat vlinders er niet bij kunnen komen. Meer daarover bij het kopje ziektes en plagen. Insectengaas is bijna vereist te noemen. Onderschat het gebruik van insectengaas dus niet!

Paksoi
Voor het kweken van paksoi zou je wisselteelt kunnen gebruiken. Paksoi is een koolgewas. De ideale voorteelt is een peulgewas en de ideale nateelt is een bladgewas volgens het wisselteelt schema.

Paksoi goede buren
Paksoi kweken kan goed samen met aardappel, andijvie, biet, bladselderij, bleekselderij, doperwt kamille, kapucijners, knolselderij, linzen, munt, oost-indische kers, peul pronkboon, radijs, slaboon, schorseneren, tuinboon, wortel, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Paksoi slechte buren
Paksoi kweken gaat liever niet samen met aardbei, aardpeer, spinazie, uien zonnebloem, als je gebruik maakt van combinatieteelt.

Paksoi water geven

Paksoi heeft regelmatig een flinke scheut water nodig. De dikke en vlezige bladstelen vullen zich met vocht. Zorg in elk geval dat de grond nooit helemaal opdroogt. Paksoi mag echter ook weer niet drijfnat staan. Voel dus regelmatig aan de bodem, ook onder het oppervlak. Tijdens de warme en droge zomermaanden geef je extra water omdat de grond sneller opdroogt.

Paksoi grondsoort en bodem

Paksoi kweken we op een goed voedzame grond. Vergeet daarom ook zeker niet extra te bemesten. Je kunt beter geen paksoi kweken op een te zure grond. Heb je een zure grond dan kan je het beste een kalkrijke meststof strooien. Paksoi groeit erg goed op kleigrond maar ook zandgrond is geen probleem.

Het helpt als je een vochthoudende grond hebt, zodat paksoi niet zo snel uitdroogt. Zeker in de zomer met de warmte en droogte is dat handig. Op zandgrond is dat risico groter. Paksoi groeit evengoed op zandgrond maar je zal dan veel vaker water moeten geven.

pH

Paksoi tolereert bodems waarvan de pH-waarde tussen deze twee waarden in ligt. Links is zuur en rechts is basisch. Lees ook: Wat is pH?

Paksoi bemesten

Geef paksoi extra kalk als deze op een (licht) zure grond staat, want de zure bodem is niet ideaal. Op de meeste grondsoorten is dit niet per se nodig. Wel heeft paksoi -net als andere koolgewassen- veel extra voeding nodig. Bemesten is dus een vereiste voor deze grootverbruiker.

Paksoi kweken doe je vooral voor het blad. In de basis is een stikstofrijke bemesting dus erg handig. Hiermee bevorder je juist de bladgroei en krijg je grote, gevulde bladeren en stelen. Kies in elk geval een vrij sterke bemesting, bij voorkeur langwerkend (in korrelvorm), en geef dit regelmatig.

Paksoi bloei en bestuiven

Wanneer bloeit paksoi? Paksoi bloeit doorgaans van juni tot juli.

Voor de teelt van paksoi hoef je deze niet te bestuiven. De hele bloei is zelfs ongewenst als je paksoi kweekt voor het blad. Als je een doorgeschoten plant wilt laten staan om zaden te oogsten, dan is de bestuiving wel nodig voor de zaadteelt. Je kunt paksoi zaaien na de langste dag, want als je eerder zaait kan paksoi doorschieten. Voor de zaadteelt zaai je paksoi bewust eerder zodat deze doorschiet.

Paksoi maakt tweeslachtige bloemen en is dus éénhuizig en zelfbestuivend. Echter is de kans op levensvatbare zaden groter bij kruisbestuiving met andere paksoi planten uit de omgeving. Zet voor de zaadteelt dus liever meerdere paksoi planten bij elkaar in de buurt.

Wanneer paksoi oogsten

Wanneer kan je paksoi oogsten? Doorgaans doe je dit van juli tot februari.

Je kunt paksoi op drie manieren oogsten. Gedurende de hele groei kan je bladeren met steel en al plukken, zo veel je er nodig hebt. Wanneer het hart van de plant in leven blijft groeit de hele plant verder.

De tweede manier om te oogsten is door de hele plant uit de grond te trekken. Zo kan je in één keer veel paksoi gebruiken, bijvoorbeeld als je een grote roerbakmaaltijd gaat maken met paksoi. Je kunt paksoi ook afsnijden, zoals op de foto hieronder te zien is.

Je kunt paksoi dus ook oogsten door de bladeren en stelen iets boven de grond af te snijden. Vanuit het overgebleven stompje in de grond groeit de plant dan altijd verder. Zo kan je paksoi later nog een tweede keer oogsten. Wel is die tweede oogst dan vaak net iets kleiner dan de eerste.

Paksoi gebruiken en bewaren

Paksoi is veelzijdig maar vooral heerlijk om mee te roerbakken. Je kunt er ook een ovenschotel mee bereiden. Paksoi is erg lekker in combinatie met bosuitjes en allerlei andere groenten in de roerbak. In Aziatische gerechten wordt paksoi vaak verwerkt.

Paksoi houdbaarheid

Paksoi gebruik je zo snel mogelijk na de oogst, omdat het plantje al snel zal gaan verleppen. In de koeling is paksoi enkele dagen houdbaar. Paksoi is daarna nog steeds te gebruiken, maar de kwaliteit gaat snel en met grote sprongen achteruit. Paksoi is ook goed in te vriezen en blijft dan nog ten minste een jaar lang houdbaar.

Bij vers geoogste paksoi kan je de houdbaarheid nog enigszins rekken. Dit lukt het beste als je de planten met wortel en al oogst, al is dat niet vereist. Zet de krop met wortel en al (of met het kontje) in een bak met water. Zo blijft de plant iets langer vers dan doorgaans het geval zou zijn.

Paksoi ziektes en plagen

Vooral slakken vormen een grote bedreiging bij de teelt van paksoi. De diertjes zijn dol op het blad en kunnen je planten kaal vreten. Dit geldt overigens ook voor rupsen, afkomstig van vlindereitjes zoals die van het koolwitje.

De plagen zijn gedeeltelijk te voorkomen door combinatieteelt te gebruiken. Tegen slakken helpt het om schelpjes en steentjes rondom je planten te leggen. Slakken kruipen niet graag over de scherpe randjes heen. Zorg ervoor dat er geen schuilplekjes zijn voor slakken, zoals kieren en (omgekeerde of lege) potten.

Rupsen komen van de eitjes van vlinders. Je kunt een rupsenplaag voorkomen door te zorgen dat vlinders niet bij je planten kunnen komen. Dit doe je vaak met een fijnmazig insectengaas of -net waar vlinders niet doorheen kunnen. Zet een dergelijk net of gaas rondom je paksoi planten om te voorkomen dat er een plaag ontstaat.